Ο ήλιος δύει και οι σκιές γύρω από τα τείχη όλο και εντείνονται. Σε λίγο που το σκοτάδι θα απλωθεί τα πνεύματα όπως κάθε νύχτα θα επιστρέψουν.Θα επιστρέψουν για να σταθούν στις επάλξεις αποκρούοντας τους πολιορκητές.
H πρώτη ιστορική γνωριμία της χερσονήσου που βρέχεται από τον Κεράτιο κόλπο (σχήμα κέρατος), την Προποντίδα (η προ πόντου θάλασσα) και τον Βόσπορο (βους πόρος) έγινε κάτω από την γοητεία του μύθου μιας Αργοναυτικής εκστρατείας. Αργότερα εμφανίστηκαν οικισμοί κοντά στον Χαλκηδόνα ποταμό (Μόδι και Ερένκιοι) από θρακιώτικα φύλα μέχρι που κάποιοι άποικοι από τα Μέγαρα και με αρχηγό τον Αρχία εγκαταστάθηκαν (685 π.Χ) και οργάνωσαν μια πολιτεία, την Χαλκηδόνα, που να μπορεί να συναγωνίζεται τους απέναντι κατοίκους του Λύγου (σημερινό Σαράι Μπουρνού).
Νέοι άποικοι, πάλι από τα Μέγαρα, καταφθάνουν το 658 π.Χ κατόπιν προτροπής του Μαντείου των Δελφών να εγκατασταθούν απέναντι από την πόλη των τυφλών, δηλαδή τους Χαλκηδόνιους. Πάλι θα κινηθούμε μέσα στη θολή ατμόσφαιρα του μύθου και των παραδόσεων και θα καταλήξουμε στο θρυλικό για όλους μας πρόσωπο, τον Βύζαντα που μαζί με τον σύντροφό του Άντη τίμησαν την νέα πόλη με το σύμπλεγμα των δύο ονομάτων τους. Και γεννηθήτω το Βυζάντιον (Βύζας + Άντης). Το κύριο μέλημα της αποικίας ήταν να κτιστεί τείχος γύρω από την Ακρόπολη της πόλης όπως άλλωστε και στις άλλες πόλεις κράτη. Το πρώτο τείχος λοιπόν, το Βυζαντινό τείχος , ήταν γεγονός και αγκάλιαζε τον Πρώτο Λόφο της μετέπειτα βασιλεύουσας, από τον Προσφόριο λιμένα (Σίρκετζι) μέχρι την ανατολική ακτή της σημερινής Αγίας Σοφίας. Ήταν τόσο ισχυρό ώστε συναγωνιζόταν αυτό της Ρόδου και των Μυκηνών. Είχε 27 πύργους και δύο πύλες, αυτές της Μονής Ουρβικίου και του Μιλλίου ή Πύλη της Θράκης, κοντά στα Λουτρά του Ζευξίππου. Στα παράλια της χερσονήσου υπήρχαν και εκεί τείχη αλλά χαμηλότερα των χερσαίων. Τα τείχη αυτά υπέστησαν σοβαρές καταστροφές από την μάχη ενάντια στον Φίλιππο των Μακεδόνων τον 4ο αιώνα π.Χ. Ελάχιστα ερείπια των τειχών σώζονται σήμερα. Το 75 μ.Χ το Βυζάντιο ενσωματώθηκε στην Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Στη διαμάχη που ξέσπασε μεταξύ Σεπτίμιου Σεβήρου και Περσένιου Νίγηρα τάχθηκε με το μέρος του δεύτερου και γι αυτό τιμωρήθηκε. Μέχρι και μπρούντζινα αγαλματίδια έριχναν από τα βυζαντινά τείχη οι αμυνόμενοι που για τρία χρόνια άντεξαν στις επιθέσεις του Σεπτίμιου Σεβήρου. Μετά την πτώση η πόλη υποβιβάστηκε σε εξαρτημένη κώμη κάτω από την διοίκηση της Περίνθου (σημερινό Έρεγλη). Όταν Γότθοι επιδρομείς άρχισαν να περνούν ανενόχλητοι στη Μεσόγειο, ο Σεβήρος κατάλαβε το λάθος που έκανε και αποκατέστησε την Πόλη στην παλιά της αίγλη. Κατασκεύασε τον Ιππόδρομο και τα Λουτρά Ζευξίπου και έκτισε νέα τείχη, τα Σεβήρεια Τείχη, 400 μ. δυτικά των παλαιών που ξεκινούσαν από τον Νεώριο Λιμένα του Κεράτιου κόλπου και έφταναν μέχρι το μετέπειτα Παλάτι του Βουκολέοντα κόβοντας στη μέση τον Δεύτερο Λόφο. Δύο πύλες υπήρχαν στα Σεβήρια τείχη, η πύλη στην πλατεία του σημερινού Εμίνονου και η πύλη του Λέοντος. Ελάχιστα ερείπια των τειχών σώζονται σήμερα. Ο γιός του Σεβήρου, Καρακάλλας συνέχισε το έργο του πατέρα του και το εμπόριο και η αλιεία ξαναβρήκαν την παλιά τους αίγλη ακόμη και ο στρατός την ξεχασμένη μαχητικότητά του.
Και φτάνουμε στην εποχή του αυτοκράτορα Αύγουστου Λικίνιου, φίλου και αντιπάλου του Μεγ. Κωνσταντίνου με τον οποίο συνέταξαν το περίφημο Διάταγμα Ανεξιθρησκείας των Μεδιολάνων (313 μ. Χ), βάσει του οποίου σταμάτησαν οι μέχρι τότε διωγμοί των Χριστιανών. Το 324 το Βυζάντιο τάχθηκε στην (λάθος) πλευρά του Λικίνιου όταν αυτός κινήθηκε εναντίον του Μεγ. Κωνσταντίνου και στην μάχη που έλαβε χώρα στην Αδριανούπολη, ηττήθηκε. Σε μια κίνηση εκδίκησης ο νέος αυτοκράτορας κατέστρεψε το Βυζάντιο, γκρέμισε τα τείχη που το υπερασπίζονταν και εξόρισε όλους τους κυβερνήτες του. Την 11η Μαίου του 330 εγκαινίασε την Νέα Ρώμη ως πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και της έδωσε το όνομά του : Κωνσταντινούπολη. Τρία χλμ δυτικά του Σεβήρειου κτίζεται ένα νέο τείχος, το Κωνσταντίνειο Τείχος, το οποίο ολοκλήρωσε ο γιός του Κωνστάντιος ο Β΄. Το τείχος αυτό ξεκινούσε από το σημερινό Ούνκαπαν ή Γεφυρα του Ατατούρκ, διέσχιζε τον Πέμπτο και Τέταρτο Λόφο και πλησίον από τις Κινστέρνες Άσπαρου και Μωκίου κατέληγε στη μονή της Θεοτόκου της Ράβδου, στην Προποντίδα. Όμως η πόλη ήδη είχε επεκταθεί και έξω από τα τείχη με την ονομαστή Εξωκιόνιο περιοχή. Τα τείχη καταστράφηκαν ολοσχερώς από δύο μεγάλους σεισμούς του 5ου και του 9ου αιώνα. Ως εκ τούτου οι μοναδικές πληροφορίες που έχουμε γι αυτά προέρχονται από γραπτές πηγές. Σαν πύλες των τειχών οι ιστορικοί αναφέρουν τις Πύλες Σατουρνίου στην νότια Μέση Οδό, του Αττάλου πιθανότατα στις πλαγιές του ποταμού Λύκου, του Αγίου Αιμιλιανου στα παράλια της Προποντίδας, του Προδρόμου και της Μελαντιάδος πλησίον της Κινστέρνας του Μωκίου.
Η παράλληλη συμβίωση των δύο θρησκειών 
στην Κωνσταντινούπολη (της χριστιανικής και της ειδωλολατρικής) δεν κράτησε πολύ. Ο Μέγας Θεοδόσιος ήταν και ο τελευταίος αυτοκράτορας της συμπαγούς Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας καθόσον πριν πεθάνει (395) κληροδότησε το μεν δυτικό τμήμα της αυτοκρατορίας στον ένα του γιό, τον Ονώριο, το δε ανατολικό στον έτερο γιό του τον Αρκάδιο. Πολλοί ιστορικοί θεωρούν το έτος αυτό σαν απαρχή της βυζαντινής ιστορίας. Από το 408 μέχρι το 450 βυζαντινός αυτοκράτορας ήταν ο Θεοδόσιος ο Β΄, γιος του Αρκάδιου, γνωστός για την κατασκευή των Θεοδοσιανών τειχών της πόλης, ενός εξαίρετου αμυντικού συστήματος απόρθητο ως την εφεύρεση της πυρίτιδας.
Τα τείχη αυτά είχαν μήκος 23 χλμ και κατασκευάστηκαν σε τρεις φάσεις από τους έπαρχους Ανθέμιο (413), Κύρο (439) και Κωνσταντίνο (447). Αποτελούνταν από τα θαλάσσια τείχη που αγκάλιαζαν την πόλη από το παλάτι των Βλαχερνών του Κεράτιου κόλπου μέχρι το Επταπύργιο της θάλασσας του Μαρμαρά, και τα χερσαία τείχη που ένωναν τα δύο άκρα των Βλαχερνών και του Επταπυργίου. Αναλύοντας τα μονής σειράς θαλάσσια τείχη βλέπουμε να αποτελούνται του μεν Κεράτιου κόλπου (6 χλμ) από 110 πύργους με 14 πύλες, της δε Προποντίδας (9 χλμ) από 118 πύργους με 13 τουλάχιστον πύλες.
Ιδιαίτερη σημασία έχουν τα χερσαία τείχη μήκους 8 χλμ που εκτείνονται από την Προποντίδα μέχρι το βυζαντινό παλάτι των Βλαχερνών. Αυτά είχαν 96 πύργους και 10 πύλες, εναλλάξ μια πύλη πολιτική (για το κοινό) και μια στρατιωτική (εσωτερική πύλη που οδηγούσε στον περίβολο των τειχών για αποκλειστική χρήση των στρατιωτών). Εκτός από τις πύλες υπήρχαν και η πυλίδες τις οποίες τις χρησιμοποιούσαν οι στρατιώτες, οι αγγελιαφόροι, οι μοναχοί και οι επισκέπτες του αυτοκράτορα.
Αυτός που θα πλησίαζε τα τείχη θα συναντούσε σαν πρώτη αμυντική γραμμή μια τάφρο πλάτους 20 μέτρων (I), βάθους 10 μέτρων που γέμιζε με νερό κατά την διάρκεια των πολιορκιών. Μετά από 17 μέτρα επιπέδου ακολουθούσε το έξω παρατείχιο (II) ύψους 8 μέτρων με τις επάλξεις και πάχους 2,5 μέτρων και το έξω τείχος ή προτείχισμα με 92 πύργους που υψωνόντουσαν κάθε 50 μέτρα και ο καθένας είχε ύψος 10 μέτρων. Τέλος ο έσω τείχος (IV) είχε πάχος 5 μέτρων, ύψος 13 μέτρων με τις επάλξεις και ορθωνόταν 20 μέτρα μετά το έξω τείχος. Πανύψηλοι 96 τετράγωνοι ή οκτάγωνοι πύργοι 20 μέτρων ορθώνονταν ανά 70 μέτρα και παρεμβάλλονταν ανάμεσα σ αυτούς του έξω τείχους. Όπως καταλαβαίνετε οι αρμονικές σχέσεις των πύργων μεταξύ τους, η άψογη αισθητική της κατασκευής των τειχών ακόμη και ο διάκοσμος σε πολλά μέρη τα καθιστούσαν ένα πραγματικό έργο τέχνης.
Ας επικεντρωθούμε λοιπόν τώρα στον πραγματικό στόχο του άρθρου μας που δεν είναι άλλος από την περιγραφή μιας μιας πύλης της χερσονήσου του Βυζαντίου.
Θα αρχίσουμε από τα χερσαία τείχη και θα προχωρήσουμε από το Παλάτι των Βλαχερνών αργά αργά μέχρι το Επταπύργιο.
ΠΥΛΗ ΤΩΝ ΒΛΑΧΕΡΝΩΝ
Το συγκρότημα των ανακτόρων των Βλαχερνών σε ταξιδεύει είτε το θέλεις είτε όχι στο 626 μ.Χ όταν επί αυτοκράτορα Ηράκλειου η Πόλη πολιορκήθηκε από τους Άβαρους και σχεδόν κατελήφθη. Τότε ο Πατριάρχης Σέργιος κρατώντας 
την εικόνα της Παναγίας της Βλαχερνίτισσας περιέτρεχε τα τείχη της βασιλεύουσας ενθαρρύνοντας τους πολιορκούμενους. Φοβερός ανεμοστρόβιλος, που θεωρήθηκε θεϊκή επέμβαση κατέστρεψε τον εχθρικό στόλο και οι αμυνόμενοι προξενώντας τεράστιες απώλειες στον εχθρό τον ανάγκασαν να λύσει την πολιορκία. Κατά την παράδοση ο λαός θέλοντας να εκφράσει την ευγνωμοσύνη του απέναντι στην υπέρμαχο στρατηγό του, την Παναγία, έψαλλε ακάθιστος όλη τη νύχτα ευχαριστήριους ύμνους αποδίδοντας της τα νικητήρια.
Τον 11ο αιώνα ο αυτοκράτορας Αλέξιος Ά ο Κομνηνός πάνω στα ερείπια της εκκλησίας Παναγία των Κυνηγών έκτισε
το ανάκτορο των Βλαχερνών, το οποίο και υπήρξε η μόνιμη κατοικία των αυτοκρατόρων από το 1081 μέχρι της αλώσεως. Ονομαζόταν και το Υψηλόν Παλάτιον επειδή ήταν κτισμένο στον ψηλότερο λόφο του Βυζαντίου, τον Έβδομο Λόφο με φανταστική θέα στη θάλασσα, τα λιβάδια, την Πόλη και βέβαια μακριά από τον θόρυβο του Ιπποδρόμου, δηλαδή της αγοράς αλλά και των επιδημιών που συχνά μάστιζαν την Πόλη. Το ανάκτορο δεν είχε ταίρι σε ομορφιά. Παντού είχε λεπτοδουλεμένη διακόσμηση με χρυσάφι και ποικιλία χρωμάτων. Την παραμονή της άλωσης λέγεται ότι ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος διανυκτέρευσε στο παλάτι για τελευταία φορά. Οι Οθωμανοί στα πρώτα χρόνια της εξουσίας τους το κατέστρεψαν.
Στον ναό, που η Αυγούστα Πουλχερία ανέγειρε το 435, φυλασσόταν το Ωμοφόριον και η Τίμια Εσθήτα της Θεοτόκου (γι αυτό και η πανήγυρη του ναού την 2α Ιουλίου). Οι Λατίνοι της τέταρτης σταυροφορίας αφαίρεσαν από τον ναό τον βραχίονα του Αγίου Γεωργίου, το σώμα της Αγίας Λουκίας και ένα θαυματουργό σταυρό, που σήμερα σώζονται στην Βενετία. Ο επισκέπτης της περιοχής σήμερα θα συναντήσει μόνο τα ερείπια του παλατιού.
Στην ουσία τα τείχη των Βλαχερνών είναι ένα μείγμα τειχών από διαφορετικές εποχές. Για την καλύτερη προστασία της εκκλησίας και του αγιάσματος ο αυτοκράτορας Ηράκλειος κατεδάφισε ως περιττά τα Θεοδοσιανά τείχη (413 μ.Χ) και στη θέση τους κατασκεύασε τα Ηράκλεια τείχη (627 μ.Χ). Ψηλοί πύργοι και ευρείς πολεμίστρες έδιναν την δυνατότητα πιο άνετης μετακίνησης των στρατιωτών σε καιρό πολέμου. Στην περίοδο του αυτοκράτορα Λέοντος του Ε΄ κατασκευάζονται συμπληρωματικά τείχη 100 μέτρων εξωτερικά των Ηρακλείων τειχών (813 μ.Χ) για την αναχαίτιση των βουλγαρικών ορδών που απειλούσαν την βασιλεύουσα. Το νέο Λεόντειο τείχος δεν διέθετε πύργους αφού αυτοί του Ηρακλείου τείχους ήταν επαρκείς για να αποτρέψουν κάθε απειλή. Τα δύο παράλληλα τείχη δημιούργησαν ένα κλειστό κάστρο, το Καστέλλι των Βλαχερνών. Τρείς ήταν οι πύλες των Βλαχερνών εκ των οποίων οι δύο είχαν περιτειχιστεί πριν την άλωση και η τρίτη πολύ αργότερα. Ίχνη αυτών των πυλών μπορεί και σήμερα μα διακριθούν παρά τις επιχωματώσεις. Αξιοσημείωτο είναι ότι στην αψίδα της κεντρικής πύλης υπήρχε χαραγμένος ο 
Αρχάγγελος Μιχαήλ με το σπαθί του. Δύο από τους πύργους είχαν και έχουν ιδιαίτερη σημασία. Ο πύργος Ισαάκιου Β΄ Αγγέλου (1188 μ.Χ) που είχε σκανδαλίσει την κοινωνία καθότι για την κατασκευή του ο Ισαάκιος κατεδάφισε την μονή των Μαγγάνων, στα τείχη της Προποντίδας, για να χρησιμοποιήσει τα υλικά της. Βρισκόμαστε στον έκτο λόφο της Πόλης και από την κορυφή του πύργου η θέα μέχρι την Προποντίδα φαντάζει καταπληκτική. Ο δεύτερος αξιοσημείωτος πύργος είναι ο πύργος του Ανεμά με τα σκοτεινά διαμερίσματα. Οι αδελφοί Ανεμά, Λέων και Μιχαήλ κατηγορήθηκαν από τον αυτοκράτορα Αλέξιο Α΄ Κομνηνό για συνομωσία και καταδικάστηκαν σε θάνατο μετά βασανιστηρίων. Εν τούτοις και μετά από παρέμβαση της αυτοκράτειρας ο Μιχαήλ δεν θανατώθηκε και εγκλείστηκε στον πύργο. Πολλοί αυτοκράτορες και αξιωματούχοι ‘’φιλοξενήθηκαν’’ στα δεσμωτήρια αυτού του πύργου κατά καιρούς.Το τείχος μεταξύ των δύο πύργων εικάζεται ότι ανήκει σε τμήμα του παλατιού των Βλαχερνών. Εκεί βρίσκεται και το Αγίασμα του Αγίου Βασιλείου αλλά και το τέμενος του Καζασκέρ Αιβάζ Εφέντη (1586) του οποίου η αρχιτεκτονική θυμίζει πολύ αυτή του Μιμάρ Σινάν. Στο βάθος και σε μικρή απόσταση συναντούμε το σημερινό Ιερό Αγίασμα της Θεοτόκου των Βλαχερνών.
ΠΥΛΗ ΓΥΡΟΛΙΜΝΗΣ
Η πύλη της Αργυρολίμνης ήταν αυτή που οδηγούσε τους αυτοκράτορες 
κατευθείαν στην νότια πτέρυγα του Παλατιού των Βλαχερνών. Στην εξωτερική πλευρά της πύλης και στο ύψος της μοναδικής της αψίδας υπήρχαν εντειχισμένες τρεις προτομές από μαύρη πέτρα, εκ των οποίων σώζεται η μία που παριστάνει μια γυναίκα στολισμένη στην κεφαλή και στο λαιμό με άτεχνα κοσμήματα. Σε απόσταση από την περιτειχισμένη πια πύλη βρίσκεται ο ναός της Παναγίας της Σούδας. Ο ναός κτίστηκε από Κρητικούς της Σούδας οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στην περιοχή μετά την πτώση του Χάνδακος μεταφέροντας εδώ την θαυματουργό τους εικόνα της Κρητικιάς Παναγίας. Στη θέση αυτή υπήρχε παλαιότερα ιερός ναός του Αγίου Νικήτα. Σύμφωνα με το συναξάρι στο ναό αυτό έλαβε χώρα η ανακομιδή της τίμιας Ζώνης της Θεοτόκου από τα Ιεροσόλυμα επί αυτοκράτορα Ιουστινιανού. Στον περίβολο της εκκλησίας λειτουργούσε άμισθο ιατρείο-φρενοκομείο.
ΠΥΛΗ ΚΑΛΛΙΓΑΡΙΩΝ (EGRI KAPI)
Η βυζαντινή πύλη του Αγίου Ιωάννη ή Χαρσία (εγκάρσια) είναι και η τελευταία του Ηρακλείου τείχους. Από εδώ και μέχρι το ανάκτορο του Πορφυρογέννητου τα τείχη έχουν πάρει το όνομα του Μανουήλ του Κομνηνού και διαθέτουν εννέα ημικυκλικούς πύργους και την πύλη των Καλλιγαρίων. Καλλίγαροι στα βυζαντινά χρόνια ονομάζονταν όσοι ασχολούνταν με τα υποδήματα. Η μόνη πύλη που παρέμενε ανοιχτή καθώς 
ήταν αθέατη και απρόσβλητη επειδή κρυβόταν πίσω από ένα τείχος αλλά και την τάφρο. Εδώ οι ορδές του Σουλτάν Μεχμέτ του Πορθητή ταμπουρωμένοι πίσω από τους λοφίσκους της περιοχής έξω των τειχών προσπαθούσαν υποσκάπτοντες υπονόμους να πετύχουν την άλωση της Πόλης. Οι αμυνόμενοι όμως απέκρουσαν την προσπάθεια αυτή με το γνωστό υγρό πυρ μέχρι που οι Οθωμανοί παράτησαν το εγχείρημα. Στον δίπλα από την πύλη υψηλό πύργο εικάζεται πως εθεάθη για τελευταία φορά ο αυτοκράτορας πριν την πτώση της Πόλης. Η πύλη ονομάστηκε egri από την ασύμμετρη και γυρτή κατασκευή των δυο πλευρών της. Κοντά στην πύλη βρίσκεται δεξαμενή υδάτων (Κινστέρνα) όπου με υδραγωγεία μεταφέρονταν νερό από τα μακρινά βουνά της ανατολικής Θράκης. Τρεις μεγάλες ανοιχτές Κινστέρνες τροφοδοτούσαν τις εκατό και πλέον βρύσες της βασιλεύουσας ( τον 18ο αιώνα υπήρχαν χίλιες δημόσιες κρήνες – τσεσμέ) . Η πρώτη είναι αυτή την οποία τώρα περιγράφουμε και που βρίσκεται στο λόφο του Αετίου, η δεύτερη στην κορυφή του Άσπαρου πάνω από την πύλη Αγιάς και η τρίτη στο λόφο Μωκίου στα Έξη Μάρμαρα. Οι χωρικοί των περιοχών όπου υπήρχαν δεξαμενές ήταν επιφορτισμένοι με την καθαριότητα του νερού και την τοποθέτηση σουρωτηριών, επί εποχής δε Σουλειμάν του Μεγαλοπρεπή είχαν και φοροαπαλλαγή για τις υπηρεσίες τους αυτές. Αριστερά της πύλης και σε κάποια απόσταση βρίσκεται ελληνορθόδοξη εκκλησία αφιερωμένη στην Τίμια Ζώνη της Παναγίας, η Παναγία Σούδα. Ο ναός είναι του 12ου αιώνα και κτίστηκε πάνω στα ερείπια του Αγίου Νικήτα, η μνήμη του οποίου διασώζεται και σήμερα σε παρακείμενο αγίασμα. Στον ναό λειτουργούσε και ένα είδος φρενοκομείου στο οποίο προσερχόταν επικίνδυνοι φρενοβλαβείς οι οποίοι αντιμετωπίζονταν με βάρβαρες θα έλεγα μεθόδους αλυσοδεμένοι και κάτω από απειλές μαστίγωσης.
ΚΕΡΚΟΠΟΡΤΑ
Κερκόπορτα, δεν είναι το μικρό πορτάκι στα Θεοδοσιανά πλέον τείχη της βασιλεύουσας που έχει καταγραφεί σαν καταστροφική αιτία που οδήγησε στην άλωση της Πόλης από τους Οθωμανούς την 29η Μαίου του 1453. Είναι 
η επιλογή του κατάλληλου σημείου όπου ο αντίπαλος προτιμά να κτυπήσει ώστε να συναντήσει τη μικρότερη δυνατή ή και καθόλου αντίσταση. Η πραγματική αιτία της πτώσης της Πόλης ήταν ο θανάσιμος τραυματισμός του γενοβέζου αρχηγού των μισθοφορικών δυνάμεων και η αναταραχή που προκάλεσε στη συνοχή των βυζαντινών η αιφνίδια απόφαση των φράγκων να αποχωρήσουν. Άλλωστε οι ορδές του Μεχμέτ ήδη σκαρφάλωναν και έμπαιναν μέσα από τα χαλάσματα της Πύλης του Ρωμανού. Κερκόπορτα, το υπόγειο παραπόρτι όπως το αποκαλεί ο ιστορικός Δούκας, ήταν μια σήραγγα που βουτούσε κάτω από τα τείχη και έβγαζε μακριά από τα κάστρα. Επειδή οδηγούσε σε ένα Ιπποδρόμιο (circus) ονομάστηκε Πύλη του Κίρκου. Kατασκευάστηκε το 1204 επί Ισαακίου Αγγέλου όταν η Πόλη πολιορκούνταν από τους Σταυροφόρους. Πολύ κοντά στην Κερκόπορτα και πάνω σε ένα 
ύψωμα δεσπόζει το ανάκτορο του Πορφυρογέννητου (Tekfur Sarayi). Μνημείο του 13ου αιώνα με μεγάλα παράθυρα και υπέροχο κεραμοπλαστικό διάκοσμο χρησιμοποιήθηκε σαν παράρτημα του παλατιού των Βλαχερνών. Λέγεται ότι ονομάστηκε έτσι επειδή ο Κων/νος Δούκας Παλαιολόγος γιός του αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου γεννήθηκε στην αίθουσα της πορφύρας. Μετά την άλωση λειτούργησε σαν πτωχοκομείο, οίκο ανοχής, εργαστήριο κεραμικής ακόμη και σαν θηριοτροφείο εξωτικών άγριων ζώων. Στην περιοχή βρέθηκε από ένα παιδάκι ένα από τα 10 μεγαλύτερα διαμάντια του κόσμου, 86 καρατίων και σε σχήμα αχλαδιού. Σήμερα εκτίθεται στο μουσείο Τόπκαπι. Η Παναγία η Χατζεριώτισσα με την δακρυσμένη εικόνα και το αγίασμα της Αγίας Παρασκευής στο υπόγειό της δεσπόζει στην ευρύτερη περιοχή. Οικοδομήθηκε το 1837 κι αν δεν υπήρχε σήμερα η συνεχής φροντίδα του νεωκόρου της, που τιμήθηκε με το αξίωμα του σύγκελου από τον Πατριάρχη, αλλά και των λιγοστών πλέον ενοριτών ο ναός θα είχε υποστεί αθεράπευτη βλάβη από την υγρασία. Παρά δίπλα η υπέρλαμπρη Μονή της Χώρας.
ΠΥΛΗ ΤΗΣ ΑΔΡΙΑΝΟΥΠΟΛΗΣ Η ΜΥΡΙΑΝΔΡΙΟΥ (EDIRNEKAPI)
Η πύλη από την οποία μπήκε επίσημα στην Πόλη έφιππος ο Μεχμέτ Β΄, ο Πορθητής και που συνέδεε τις δύο πρωτεύουσες της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, την Αδριανούπολη με την Κωνσταντινούπολη. Σημαίες και λάβαρα την στολίζουν ακόμη και σήμερα εις ένδειξη αυτής της ιστορικής σπουδαιότητας. Η βυζαντινή Μέση Οδός που περνούσε από εδώ κατηφόριζε μέχρι τις παρυφές του τρίτου λόφου. Στην εξωτερική πλευρά των τειχών βρισκόταν η περιοχή Φιλοπάτιου (σήμερα Μπαϊράμ Πασά) απ όπου καμηλογέφυρα μετέφερε αγαθά στην απέναντι όχθη του Κεράτιου κόλπου στο 
Πικρίδιο (Haskoy). Πολλά κονάκια, επαύλεις και μπαχτσέδες πλούσιων αγάδων στόλιζαν την εσωτερική πλευρά της πύλης. Η εκκλησία του Αγίου Σωτήρος εν τη Χώρα ή Μονή της Χώρας βρίσκεται σε μικρή απόσταση από την πύλη. Κτισμένη τον 14ο αιώνα μετατράπηκε από τον Βεγιαζίτ Β΄ σε τζαμί τον 16ο (Kahriye Camii) για να καταλήξει στις μέρες μας σε μουσείο. Οι τοίχοι και ο τρούλος του καθολικού διακοσμήθηκαν με μωσαϊκά και τοιχογραφίες έξοχης τεχνοτροπίας που αναπαριστούν σκηνές από τον βίο του Χριστού και της Θεοτόκου. Λίγο παρακάτω συναντάμε την ξυλόστεγη Παναγία των Ουρανών Σαλματομβρουκίου που οικοδομήθηκε το 1764 από τον πατριάρχη Σαμουηλ στη θέση παλιότερου ναού και ανακατασκευάστηκε το 1834 από κάποιον Αρμένιο, Τακουαράν . Η περίεργη καθ όλα λέξη Σαλματομβρούκ έχει την έννοια του κρατητηρίου. Δυστυχώς οι πληροφορίες για τον ναό που χρονολογείται από την βυζαντινή εποχή είναι ελάχιστες. Σκεπτόμενος ο επισκέπτης το μέγεθος του ναού θα μπορούσε εύκολα να συμπεράνει πως στην ενορία ζούσαν κάποτε πολλοί χριστιανοί. Από την άλλη πλευρά της Μέσης Οδού συναντάμε την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου του Συκεώτη. Ο ναός, μια τρίκλιτη βασιλική, κτίστηκε το 1568 ως αντάλλαγμα για την απώλεια ομώνυμου γειτονικού ναού για να κτιστεί το τέμενος της Μιχριμάχ, τελούσε κάτω από την πλήρη προστασία των συντεχνιών της περιοχής που ασχολούνταν με τα άλευρα: σιμιτζήδες, σιτέμποροι, μυλωνάδες, ψωμάδες και παξιμαδοποιοί. Ανάμεσα στα χαρακτηριστικά του ναού που ανοικοδομήθηκε εκ βάθρων το 1836 ήταν και οι 4 γρανιτένιοι κίονες που συγκρατούσαν τον τρούλο του.
ΠΥΛΗ ΑΓΙΑΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ (SULUKULE KAPISI)
H Πέμπτη από τις στρατιωτικές πύλες του Θεοδοσιανού τείχους που οδηγούσαν μόνο στον περίβολο μεταξύ των τειχών. Δίπλα λοιπόν στην κοίτη του Λύκου ποταμού που διέρρεε από βορειοδυτικά την βασιλεύουσα και εξέβαλλε στο λιμάνι του Ελευθερίου (Βλάνγκα) από τις αρχές του 11ου αιώνα κατοικούσαν οι τσιγγάνοι. Ο τσιγγάνικος οικισμός αποτελούνταν από τους τουρκόγυφτους και τους ρωμιόγυφτους πολλοί από τους οποίους το 1923 έφυγαν για την Ελλάδα σαν ανταλλάξιμοι. Ο πολύ γνωστός μουσικοσυνθέτης των τουρκικών ρεμπέτικων τραγουδιών, ο Γιώργος Μπατζανός είχε τσιγγάνικη ρίζα. Η περιοχή Σουλούκουλε ή Σαρμασίκι αναφέρεται πλέον ως Karagumruk αλλά διατηρεί ακόμη την κακή της φήμη. Η ονομασία Σαρμασίκι προήλθε από την παραφθορά της φράσης “εν τοις αρματίου“. Αρμάτιος ήταν αυτός που επανέφερε στον θρόνο τον Ζήνωνα ανατρέποντας τον θείο του Βασιλίσκο και που δολοφονήθηκε από τον ευεργετηθέντα Ζήνωνα που τον θεώρησε απειλή του θρόνου του. Το τέμενος Μιχριμάχ που το έχτισε ο περίφημος αρχιτέκτονας της εποχής, Μιμάρ Σινάν για την κόρη του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς το 1562 δεσπόζει στην περιοχή. Το τέμενος έχει καταστραφεί από σεισμούς πολλές φορές με τελευταία τον σεισμό του 1999. Ο τάφος της Μιχριμάχ βρίσκεται στο τέμενος Σουλεϊμανιγιέ.
ΠΥΛΗ ΑΓΙΟΥ ΡΩΜΑΝΟΥ (TOPKAPI)
Κατά την άλωση της Πόλης η πύλη ήταν περικυκλωμένη από τα κανόνια του Πορθητή ο οποίος από εδώ επόπτευε τις επιχειρήσεις. Γι αυτό τον λόγο ονομάστηκε Τοπκαπί δηλαδή πόρτα των κανονιών. Εδώ σύχναζαν φωνακλάδες αρμένιοι μουλαράδες 
που κουβαλούσαν δέματα στην Αδριανούπολη. Το κονάκι του Νταβούτ πασά που βρισκόταν στην περιοχή φιλοξενούσε κατά καιρούς τον σουλτάνο με το χαρέμι του. Σε αντίθεση με την πύλη Σουλούκουλε εδώ κατοικούσαν τσιγγάνοι ελληνικής καταγωγής. Οι γυναίκες τους σύχναζαν σε καπηλειά, χόρευαν θαυμάσια τον χορό της κοιλιάς με ένα ντέφι στο χέρι, ερέθιζαν τους καψουρεμένους νέους με αναίσχυντα τραγούδια και δεν δίσταζαν να πουλάνε ως και το κορμί τους. Οι άνδρες μεθούσαν και κόλλαγαν στα μέτωπα των γυναικών τους χρήματα. Παρ όλα αυτά αν κάποιος θα επιθυμούσε να παρακολουθήσει γνήσιο χορό της κοιλιάς λέγεται ότι εκεί θα μπορούσε να τον απολαύσει αφού πάρει όλα τα απαιτούμενα μέτρα αυτοπροστασίας.
ΠΥΛΗ ΡΗΣΙΑΣ Η ΜΕΛΑΝΔΗΣΙΑΣ (MEVLEVIHANEKAPI)
Βρισκόμαστε στον έβδομο λόφο της Κωνστ/πολης. Η πυλή είναι γνωστή και 
ως Ρώσικη πύλη, επειδή οι Ρώσοι που κατοικούσαν εκτός των τειχών (Εγιούπ) μετά από πολλές διαμαρτυρίες απέκτησαν το προνόμιο εισόδου στην βασιλεύουσα από αυτή την πύλη. Θεωρείται η πλέον καλοδιατηρημένη πύλη των τειχών. Έχει δυο ψηλούς πύργους από τις δύο πλευρές της και στην αψίδα της πύλης διακρίνεται σταυρός σε μέγεθος παλάμης. Δίπλα στην πύλη βρισκόταν μπαρουταποθήκη με την φρουρά της. Μέσα στους πλούσιους κήπους της περιοχής θα μπορούσες να διακρίνεις και τον τεκέ των μεβλεβήδων.
ΠΥΛΗ ΚΑΛΑΓΡΟΥ Η ΠΟΡΤΑ ΠΗΓΗ
Η Τρίτη κατά σειρά στρατιωτική πύλη που οδηγούσε τον 14ο αιώνα στα ανάκτορα της Πηγής.
ΠΥΛΗ ΣΗΛΥΒΡΙΑΣ (SILIVRIKAPI)
Η πύλη της Πηγής που αναφέρεται στο Αγίασμα του Μπαλουκλή. Το 1261 από αυτή την πύλη μπήκαν στην Κωνσταντινούπολη ο Μ. Παλαιολόγος και ο στρατάρχης Αλέξιος Στρατηγόπουλος δίνοντας τέλος στην κυριαρχία των Λατίνων. Στη μέσα πλευρά της πύλης υπάρχει το τζαμί του Χαντίμ Ιμπραήμ 
πασά το οποίο χτίστηκε από τον Μιμάρ Σινάν το 1551 πάνω στα ερείπια του χριστιανικού βυζαντινού ναού της Αγ.Τριάδος. Στην εξωτερική πλευρά των τειχών βρίσκεται ο τάφος του Ελεκτσί Ντεντέ. Ενός βωβού τσιγγάνου επαίτη ο οποίος τριγυρνούσε γυμνός χειμώνα καλοκαίρι κρατώντας στο ένα του χέρι το φαγητό που του έδιναν και δεν ήταν άλλο παρά ένα κόσκινο!!! και με το άλλο το πέος του που φημιζόταν για το μέγεθός του. Όλοι έτρεξαν στην κηδεία του όταν πέθανε και ο καθένας πρόσφερε το δικό του σάβανο για την ταφή του όσιου, όπως τον ανακήρυξαν μετά θάνατον, τελικά επικράτησε το σάβανο του βεζίρη Αχμέτ πασά. Στην πραγματικότητα επρόκειτο για έναν χυδαίο αγριάνθρωπο που σε όλη του τη ζωή κορόιδευε την κοινωνία και προσπαθούσε να παρασύρει σε ακόλαστες πράξεις νέες κοπέλες. Κατά την ιστορία έξω από την πύλη και σε μια γωνιά είναι θαμμένο το κεφάλι του Αλή Πασά των Ιωαννίνων. Κατηγορήθηκε από τον σουλτάνο Μαχμούντ Β΄ για απιστία και εσχάτη προδοσία και 
αφού εκτελέστηκε (κατ άλλους δολοφονήθηκε από τους Έλληνες) τον αποκεφάλισαν. Το ακέφαλο σώμα του είναι κι αυτό θαμμένο στο Ίτςκαλέ των Ιωαννίνων.Βρισκόμαστε σε μια περιοχή νεκροταφείων. Όλων των θρησκειών κοιμητήρια έχουν πάρει θέση εδώ και μεταξύ αυτών κι αυτό των Ορθοδόξων. Δίπλα του υπάρχει ένα από τα πιο παλιά βυζαντινά αγιάσματα της Πόλης, αυτό της Μονής της Ζωοδόχου Πηγής από τα πηγαία νερά της περιοχής. Η παράδοση μας ομιλεί για ένα όραμα του αυτοκράτορα Ιουστινιανού κατά την διάρκεια ενός κυνηγιού έξω από τα τείχη. Είδε, λέει, μια ασυνήθη συνάθροιση ιερέων γύρω από μια φυσική πηγή που κατά τους ντόπιους ήταν η πηγή των θαυμάτων. Τότε (το 556) αποφάσισε να κτίσει ένα μοναστήρι αφιερωμένο στην Παρθένο Μαρία, μητέρα της Πόλης. Το μοναστήρι το επάνδρωσε με ιερά κειμήλια και σκεύη που μετέφερε ειδικά για την περίσταση από την Αγία Σοφία. Πάλι κατά την παράδοση οι ιερείς που εξαφανίστηκαν από την Αγία Σοφία, τη στιγμή που ο Μεχμέτ ο Β΄ διέκοψε την Θεία Λειτουργία, έφυγαν από τον ναό και χρησιμοποιώντας υπόγεια σήραγγα βγήκαν έξω από τα τείχη στην Μονή της Ζωοδόχου Πηγής. Στα σκαλοπάτια της Μονής όπως κατεβαίνουν οι πιστοί για το αγίασμα και δεξιά στον τοίχο υπάρχει ακόμη μια μεγάλη τρύπα.
Πάμπολλα τα θαύματα του αγιάσματος που φιλοξενεί πολλά χρυσόψαρα (Χρυσοπηγή) τα οποία έγιναν και θρύλος γύρω από την Άλωση της Πόλης. Η Τούρκοι το ονομάζουν Μπαλουκλή (Balikli) λέξη που σημαίνει κάτι που περιέχει ψάρια. Στον περίβολο της Μονής παρατηρούμε τους τάφους των εκάστοτε Πατριαρχών. Ανατρέχοντας και αναπολώντας την παλιά και ξένοιαστη εποχή της Πόλης, θυμάμαι ότι στην περιοχή εκτός από μνήματα και μποστάνια με μαρούλια δεν υπήρχε τίποτε άλλο. Θυμάμαι όταν επέστρεφα με την μητέρα μου στο Πέρα ήταν προγραμματισμένη μια στάση σε ένα ‘’καφενεδάκι’’ έξω από τα μνήματα για να φάμε πάνω στο μαρμαρένιο τραπέζι και με τις αναδιπλούμενες πράσινες καρέκλες ένα τροφαντό μοσχομυρωδάτο και αλατισμένο μαρούλι. Θυμάμαι ακόμη και εκείνο το αλλιώτικο, διαφορετικό από όλα τα άλλα, κόκκινο λεωφορείο που μας πήγαινε από το Βαλουκλή στο Σίρκετζι. Πραγματικά η Πόλη τότε (δεκαετία του ’50) ήταν περιφραγμένη από τα κάστρα της. Το πρώτο χωριό που θα συναντούσες έξω από αυτά ήταν το Μακροχώρι (Bakirkoy) και ακολουθούσαν τα άλλα.
ΠΥΛΗ ΒΕΛΙΓΡΑΔΙΟΥ Η ΡΗΓΙΟΥ η ΑΘΥΡΩΝ (ΒΕLGRADKAPISI)
Η βυζαντινή πύλη Ξυλόκερκος που χρησιμοποιούσε το κοινό. Ο δρόμος έξω από τα τείχη οδηγούσε στις εκτός τειχών κωμοπόλεις των Αθύρων σημερινές Buyuk και Kucuk Cekmece. Την ονομασία Βελιγραδίου την πήρε από τότε που ο σουλτάνος Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής επέστρεψε θριαμβευτής από μια εκστρατεία στο Βελιγράδι (1521) μεταφέροντας πλήθος αιχμαλώτων. Τους μεν αστούς πρόσφυγες τους εγκατέστησε στην περιοχή της πύλης τους δε αγρότες τους έστειλε σε δάσος πίσω από το Μπουγιούκ ντερέ, στο Δάσος Βελιγραδίου. Στα τέλη του 19ου αιώνα ο Αμπντούλ Χαμίτ θεωρώντας ότι μολύνουν τις πηγές ύδρευσης της Πόλης τους διέλυσε εισέτι. Οι Σέρβοι μετέφεραν μαζί τους τα λείψανα των αγίων τους, τα ιερά τους 
σκεύη και κειμήλια και τα τοποθέτησαν στην παρακείμενη των τειχών ευρισκόμενη εκκλησία του Γενέθλιου της Παναγίας, της Παναγίας της Βελιγραδινής. Αργότερα η περιοχή άλλαξε, εξελληνίστηκε και τίποτε δεν θύμιζε πλέον τους πρώτους έποικους της ενορίας αυτής. Υπήρχε και άλλη εκκλησία στην περιοχή, ο Άγιος Ανδρέας εν Κρίσει, που σήμερα μεταποιήθηκε σε τέμενος, Κοτζά Μουσταφά Πασά. Όμως η Παναγία απέκτησε και διαχρονική αξία όταν ο Πατριάρχης Αθηναγόρας σε κάποιο κήρυγμα του εδώ εκστόμισε την περίφημη όσο και ιστορική φράση “εμείς οι ρωμηοί είμαστε λίγοι και αμέτρητοι” .Έξω από τα τείχη ο Μέγας Κωνσταντίνος κατασκεύασε ένα πρόχειρο ξύλινο ιππόδρομιο τον Ξυλόκερκο.
Στο σημείο αυτό τα τείχη είναι πολύ καλά συντηρημένα και μπορεί ο επισκέπτης να περπατήσει πάνω στις επάλξεις. Στη θέση που σήμερα είναι χαραγμένος ο δρόμος τότε υπήρχε πτυσσόμενη ξύλινη γέφυρα που ανεβοκατέβαινε. Έξω από τα τείχη βρίσκεται το συγκρότημα των ελληνικών νοσοκομείων Βαλουκλή. Στα μέσα του 18ου αιώνα τα ελληνικά νοσοκομεία της Κωνσταντινούπολης ήταν το πανωλικό νοσοκομείο του Γεντίκουλε και τα νοσοκομεία του Γαλατά, Εγρίκαπου και Σταυροδρομίου. Από το 1839 συστεγάζονται όλα μαζί μέσα στο βακούφι του Βαλουκλή.
ΠΥΛΗ ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟΥ Η ΧΡΥΣΟΠΟΡΤΑ (YEDIKULE KAPISI)
Η Χρυσή Πύλη είναι η δεύτερη κατά σειρά είσοδος στα διπλά Θεοδοσιανά χερσαία τείχη (η πρώτη Στρατιωτική Πύλη είναι η Πύλη του Χριστού). Βρίσκεται στα βόρεια της θάλασσας του Μαρμαρά, με τους δύο πλευρικούς μαρμάρινους πυλώνες της να αντιπροσωπεύουν τον ένατο και το δέκατο πύργο των τειχών. Η Χρυσόπορτα, που ήταν και το σημείο από το οποίο έμπαιναν στην πόλη νικητές οι βυζαντινοί αυτοκράτορες (Βουλγαροκτόνος, Ηράκλειος, Τσιμισκής, Νικηφόρος Φωκάς, Βελισσάριος, Ρωμανός κ.α), θεωρείται η επιβλητικότερη όλων 
των πυλών. Σήμερα όμως λόγω της δεισιδαιμονίας των τοπικών αρχών είναι η πλέον αφανής, ανεξερεύνητη και ξεχασμένη πόρτα των τειχών. Έξω από τα τείχη υπήρχε το νεκροταφείο των Καραμανλήδων (τουρκόφωνοι μουσουλμάνοι που εκχριστιανίστηκαν και κατοικούσαν στην περιοχή της Καραμανίας νυν Καπαδοκία) ενώ μέσα από αυτά στην κοντινή τάφρο των τειχών βρισκόταν η αγορά των βοδιών και αγελάδων από το κρέας των οποίων κατασκεύαζαν τον γνωστό και σήμερα παστουρμά καθώς και σουτζούκι. Παραπέρα υπήρχαν τα σφαγεία όπου τις νύχτες οι χασάπηδες έσφαζαν τα ζώα για να τα μοιράσουν το πρωί στα μαγαζιά. Στην γειτονική περιοχή του Καζλίτσεσμε υπήρχαν τα ταμπάκικα όπου κατεργαζόντουσαν τα δέρματα. Η λέξη προέρχεται από μια σύμπτωση. Κάποια χήνα (kaz) καθώς έβοσκε έσκαψε στο χώμα από όπου αναπήδησε νερό και έτσι έφτιαξαν εκεί μια βρύση (cesme). Ας γυρίσουμε λοιπόν πίσω στη Χρυσόπορτα για να προσθέσουμε ότι ο Αυτοκράτορας Τσιμισκής Ιωάννης πήρε την απόφαση να κτίσει γύρω από αυτήν πέντε πύργους σε σχήμα άστρου. Το έργο ολοκλήρωσαν οι μετέπειτα αυτοκράτορες Βασίλειος Β΄, Κωνσταντίνος Η΄ και Μανουήλ Α΄ Κομνηνός.
Μετά από την άλωση το 1457 ο Μεχμέτ ο Πορθητής συμπλήρωσε με τείχους το κατασκεύασμα δημιουργώντας ένα Ιτςκαλέ, ένα οχυρό δηλαδή που μαζί με τους δύο πύργους της πύλης αποτέλεσε το Επταπύργιον, ένα οικοδομικό μωσαϊκό βυζαντινής αλλά και οθωμανικής τεχνοτροπίας. Κάθε πύργος είχε και μια ιδιαίτερη ονομασία ανάλογα με τα γεγονότα των εποχών. Ο Πύργος του Οσμάν, του Αχμέτ, των Γενιτσάρων ή της Σημαίας, του Στρατού, του Θησαυροφυλακίου, ο Κορυφαίος και των Φυλακών. Στη μέση του οχυρού βρισκόταν ένα πηγάδι όπου εκτελούνταν οι θανατικές καταδίκες, το ματωμένο πηγάδι. Το 1831 η χρήση του οχυρού άλλαξε σε μπαρουταποθήκη για να μετατραπεί πάλι σε παρθεναγωγείο ώσπου το 1970 ανακαινίσθηκε, όπως και όλα τα τείχη για να ανοίξει την πύλη το 1985 σαν μουσείο ιστορίας.
Θα συνεχίσουμε τη βόλτα μας στο καθ όλα καταπληκτικό για την εποχή οχυρωματικό έργο της τριγωνικής χερσονήσου που είναι τα παράλια με την Προποντίδα τείχη της. Η εξερεύνηση θα αρχίσει δυτικά από το Επταπύργιο για να καταλήξει στο παλάτι.
ΠΥΛΗ ΤOΥ ΜΑΡΜΑΡΙΝΟΥ ΠΥΡΓΟΥ (ΜΕRMERKAPISI)
Στη γωνία που σχηματίζουν τα χερσαία τείχη μ αυτά της Προποντίδας και σαν να είναι μια από τις κορυφές του βυζαντινού τριγώνου φάνταζε ο περίφημος πενταγωνικός μαρμάρινος πύργος που είχε δίπλα του μια ακόμη στρατιωτική πύλη, την πύλη του Χριστού.
ΠΥΛΗ ΤΩΝ ΡΟΔΙΩΝ (NARLIKAPI)
H βυζαντινή πύλη του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου οδηγούσε στη Μονή του Στουδίου που κτίστηκε από τον Λέοντα Α΄του Μακέλλη το 463 σε 
βασιλικό ρυθμό και έγινε γνωστή από τους αγώνες κατά των εικονομάχων. Το 1463 μετατράπηκε από τον σταυλάρχη του Μπεγιαζίτ Β΄ τον ΙIlyas Bey σε τέμενος (Imrahor camii) και τα ιερά κειμήλια στάλθηκαν δώρο στον Πάπα. Από τις πολλές ροδιές η περιοχή ονομάστηκε και Ναρλί Καπί. Στην παραλία βρισκόντουσαν τα καπηλειά των λογίων και ενδότερα η κοιλάδα των αφράγκων από όπου οι ζητιάνοι κατέβαιναν στην παραλία και ζητούσαν ελεημοσύνη. Στην εσωτερική πλευρά των τειχών κατοικούσαν οι εκτοπισμένη μετά την άλωση Καπαδόκες, οι Καραμανλήδες. Διωγμένοι από τις πόλεις τους (Ικόνιο, Νίγδη, Καισάρεια κ.α) αποτέλεσαν την πρώτη ελληνική κοινότητα στην ευρύτερη περιοχή. Μάστορες στη χειροτεχνία και χρυσοχοϊα οι άντρες, επιτήδειες στο κέντημα οι γυναίκες δεν άργησαν να γίνουν γνωστοί και να επιβιώσουν στην μεγαλούπολη. Θρησκευτικά ανήκαν στο Ορθόδοξο Πατριαρχείο και το μόνο που τους διέφερε από τους άλλους ρωμιούς ήταν η γραφή. Συνήθιζαν να χρησιμοποιούν το ελληνικό αλφάβητο γράφοντας όμως τουρκικές λέξεις και φράσεις.
ΠΥΛΗ ΥΨΩΜΑΘΕΙΩΝ (SAMATYAKAPISI)
Το βυζαντινό Εξωκιόνιον. Στο μέσο μιας ευρύχωρης πεδιάδας, τα Υψωμαθειά μέχρι την άλωση της πόλης είχαν 100 Ορθόδοξες εκκλησίες από τις οποίες άλλες κατεδαφίστηκαν και άλλες 
μετατράπηκαν σε τζαμιά. Στα μέσα του 20ου αιώνα είχαν μείνει μόνο επτά ναοί: των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης των Καπαδόκων, του Αγίου Μηνά, της Θείας Ανάληψης, του Αγίου Νικολάου, του Αγίου Γεωργίου του Κυπαρισσά, το αγίασμα της Μεταμόρφωσης. Από εδώ περνούσε (και περνά) η κεντρική λεωφόρος που οδηγούσε στο παλάτι. Οι κάτοικοι της περιοχής κατά πολύ μεγάλο ποσοστό ήταν Έλληνες από την Καπαδοκία, Αρμένιοι από την Σεβάστεια και Τοκάτη αλλά και αρκετοί Εβραίοι. Η μεγαλοπρεπής αρμενική εκκλησία του Σούρπ Κεβόρκ, το Σουλού Μοναστήρι, που βρίσκεται πλησίον του ναού του Αγίου Μηνά ήταν το ορθόδοξο μοναστήρι της Παναγίας της Περιβλέπτου του 11ου αιώνα που χαρίστηκε στους Αρμένιους από τον σουλτάνο Μαχμούντ του Α΄. Επίσης στην περιοχή βρισκόταν και η βυζαντινή Μονή των Γαστρίων που και αυτή μετατράπηκε σε τζαμί, το Sancaktar mescidi.
ΠΥΛΗ TOY AΓΙΟΥ ΑΙΜΙΛΙΑΝΟΥ (DAVUTPASAKAPISI)
Η πύλη του Αγίου Αιμιλιανού, που πήρε το όνομα από τον παρακείμενο ναό, βρισκόταν στο ένα άκρο του κλειστού λιμανιού Ελευθερίου. Κατά την βυζαντινή περίοδο τα λιμάνια του Κεράτιου κόλπου δεν θεωρούνταν και τόσο ασφαλή καθώς τα περιβάλλοντα αυτά τείχη ήταν καταπονημένα από μάχες και μισοκατεστραμένα. Γι αυτό το λόγο κατασκευάστηκαν καινούργια λιμάνια από την πλευρά της Προποντίδας ανταγωνιστικά με αυτά της Μεσογείου. Το επιχωματωμένο σήμερα λιμάνι του Ελευθερίου, θεωρούνταν κόμβος στις αρχές της ύστερης αρχαιότητας, 
ανακαινίσθηκε από τον Θεοδόσιο τον Α΄, πήρε το όνομά του και αποτέλεσε ένα από τα 5 κύρια λιμάνια της βασιλεύουσας. Κυρίως όταν η Βενετία φορολογούσε τα εισαγόμενα από την Ανατολή εμπορεύματα με την μισή τους αξία, όλα τα ενετικά και όχι μόνο πλοία αγκυροβολούσαν στο λιμάνι ανεβάζοντας τη φήμη και την εμπορικότητα του κατακόρυφα. Αξιοσημείωτη, η αγριότητα της θάλασσας στην Προποντίδα όταν οι άνεμοι είναι νοτιοανατολικοί (σοροκάδα). Για την αποφυγή αλλοιώσεων στα τείχη από την μανία των κυμάτων οι βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν το μάρμαρο στις βάσεις των τειχών. Αυτός είναι και ο λόγος που στις ανασκαφές που γίνονται στις μέρες μας αναφαίνονται πολλά μαρμάρινα τεμάχια από την πύλη των Υψωμαθείων έως και την πύλη των Στάβλων. Η περιοχή ονομαζόταν (όπως και σήμερα) Βλάνγκα και βρισκόταν στις εκβολές του Λύκου ποταμού. Από τις προσχώσεις και διαβρώσεις του ποταμού δημιουργήθηκαν στην περιοχή εύφορα μποστάνια. Μετά την οθωμανική κατάκτηση της δόθηκε το όνομα ενός βεζίρη, του Davutpasa και κατοικήθηκε ως επί το πλείστον από οθωμανούς.
ΠΥΛΗ ΤΩΝ ΙΟΥΔΑΙΩΝ Η ΝΕΑ ΠΥΛΗ ΒΛΑΓΚΑΣ (YENIKAPI)
Στην απέναντι πούντα του Θεοδοσιανού λιμανιού βρίσκεται η Νέα πύλη . Στην εποχή του αυτοκράτορα Μιχ. Παλαιολόγου το λιμάνι ενισχύθηκε με οχυρωματικά έργα για την προστασία του από τις θαλασσοταραχές.
Πρόσφατα έγιναν ανασκαφές στην περιοχή και ήρθε στο φως ο μεγαλύτερος 
ενάλιος αρχαιολογικός χώρος που έχει ποτέ βρεθεί. Βάρκες, κωπήλατες γαλέρες, πολεμικά πλοία, φορτηγίδες, λίθινες άγκυρες του 11ου αιώνα ανελκύθηκαν από βάθος 15 μέτρων και αναμένεται να δοθεί καινούρια διάσταση στα μέχρι σήμερα δεδομένα γύρω από την ναυτική αρχαιολογία καθόσον το λιμάνι πριν από 1700 χρόνια ήταν συγκοινωνιακός κόμβος. Στο πέλμα δερμάτινων σανδαλιών φαίνεται μια επιγραφή στα ελληνικά που λέει: «Χρησιμοποίησέ το εν υγεία, κυρία, να είσαι όμορφη και ευτυχισμένη και να το φοράς». Επίσης στις ίδιες ανασκαφές αρχαιολόγοι ανακάλυψαν μέσα σε 4 προϊστορικούς τάφους ανθρώπινους σκελετούς της Λίθινης εποχής.
Υπάρχει μια νόστιμη ιστορία σχετική με την ονομασία της πύλης ως Νέα Πύλη. Στην εποχή του σουλτάνου Μουράτ του Δ΄ είχε απαγορευτεί με αυστηρή ποινή το κάπνισμα και το ποτό. Βρισκόμαστε μέσα σε μια βάρκα με 6 άτομα ανοιχτά της παραλίας των προποντιακών τειχών. Ένα από τα άτομα ήταν και ο σουλτάνος και επειδή κανείς δεν τον γνώρισε όλοι το χαν ρίξει στο ποτό και στο κάπνισμα. Κάποιος από του επιβάτες, που συνήθιζε να λέει εξυπνάδες , λέει στους άλλους πως είναι μάγος και πως θα προσπαθήσει να μαντέψει που βρίσκεται ο σουλτάνος και 
αν τους βλέπει να παρανομούν. Στην πρώτη του προσπάθεια τους είπε ότι ο σουλτάνος βρίσκεται πάνω σε θάλασσα. Στην δεύτερη τους είπε πως βρίσκεται πάνω σε βάρκα και όταν στην Τρίτη πρόβλεψη τους πληροφόρησε ότι η βάρκα ήταν η ίδια που είχαν επιβιβαστεί όλοι έπεσαν στα πόδια του και του ζητούσαν να τους συγχωρήσει γιατί γνώριζαν πως η ποινή ήταν θάνατος. Τότε ο σουλτάνος χαμογελώντας τους είπε πως αν ο ΄΄μάγος΄΄ μαντέψει σωστά σε ποια πύλη θα αποβιβαστούν στην παραλία θα τους χάριζε τη ζωή. Ο ΄΄μάγος΄΄ έγραψε κάτι σε ένα χαρτάκι το τσάκισε και το έδωσε στον σουλτάνο. Ο σουλτάνος τότε διέταξε να αράξουν τη βάρκα κάπου, όπου δεν υπήρχε πύλη, και διέταξε να ανοίξουν μια καινούργια πύλη εκεί. Η αυστηρότητα του φάνηκε όταν κάλεσε τον δήμιο να πάρει τα κεφάλια όσων παραβίασαν τον απαγορευτικό νόμο. Όμως ο έξυπνος ΄΄μάγος΄΄ ικέτευσε τον σουλτάνο πριν τον σκοτώσει να διαβάσει το σημείωμα που του είχε δώσει. Όταν διάβασε το σημείωμα ο Μουράτ χάρισε όλων την ζωή. Το σημείωμα έγραφε : Nα χαίρεστε την Νέα σας Πύλη (Yenikapi). Ένα λευκό ανάκτορο χάρισε το όνομα blanca στην περιοχή που και στα τουρκικά καλείται Aksaray.
ΠΥΛΗ ΚΟΝΤΟΣΚΑΛΙΟΥ (KUMKAPI)
Η πύλη της Ψάμμου βρίσκεται στους πρόποδες του δεύτερου και τρίτου λόφου της Πόλης. Από την αμμουδερή αυτή παραλία οι Τούρκοι έδωσαν τον όνομα Κumkapi δηλαδή η πύλη της άμμου. Το Κοντοσκάλι στην βυζαντινή εποχή ήταν ένα φυσικό λιμάνι, όπως και το παραπλήσιο Σοφιανό ή Ιουλιανό που μετά την άλωση ονομάστηκε Λιμάνι της Γαλέρας (Kadirga limani). Κατά τον Ιερ. Κιομουρτζιάν η ονομασία προερχόταν από ένα χάνι της περιοχής όπου έθρεφαν μουλάρια του παλατιού (Κατιρ Χαν). Ο 
αυτοκράτορας Ιουλιανός το 362 ξεκίνησε την εκβάθυνση του λιμανιού αλλά η τελική μορφή μαζί με την προσθήκη τειχών και κυματοθραύστη πραγματοποιήθηκε από τον Ιουστίνο τον Β΄ (565-578) και την σύζυγό του Σοφία, της οποίας και το όνομα δόθηκε τιμής ένεκεν. Το λιμάνι του Κοντοσκαλίου, μετά την ανακατάληψη της Πόλης από τον Μιχ. Παλαιολόγο το 1261, χρησιμοποιήθηκε ως ναύσταθμος του βυζαντινού στόλου. Τέλος επί βεζίρη Σοκολλού Μεχμέτ Πασά τον 16ο αιώνα το λιμάνι, λόγω της δυσοσμίας του νερού, επιχωματώθηκε και κατοικήθηκε από τσιγγάνους που ζούσαν σε πρόχειρες παράγκες. Σκοτεινοί τύποι άρχισαν να συχνάζουν στην περιοχή που δεν άργησε να πάρει κακή φήμη. Όταν οι Τούρκοι αξιωματούχοι κατάγγειλαν τα συμβάντα ο τότε βεζίρης Κιοπρουλού Μεχμέτ Πασά κατεδάφισε τις παράγκες και καθάρισε την περιοχή.
Η ελληνική ερμηνεία της ονομασίας μας οδηγεί κατά τον Σκαρλάτο Βυζάντιο στην βραχεία αποβάθρα που υπήρχε στην περιοχή συγκρινόμενη μ αυτή του λιμανιού του Βουκαλέοντος. Από τις πιο σημαντικές ελληνορθόδοξες κοινότητες της Πόλης η οποία μετρούσε 3000 εστίες ρωμιών κατά τον καδή της Κωνστ/πολης το 1478. Εδώ εδρεύει και το Αρμένικο Πατριαρχείο, που από θαύμα γλύτωσε στη διάρκεια μεγάλης πυρκαγιάς, αλλά και η βυζαντινή Μονή Μυρελαίου του 10 ου αιώνα, που
μετατράπηκε τον 16ο αιώνα σε τζαμί (Bodrum Camii) και αποτέλεσε τόπο ταφής των Ρωμανών. Η εκπληκτική πρωτεκκλησιά της περιοχής, η Παναγία της Ελπίδας, η οποία κάηκε μαζί με τις άλλες 4 της περιοχής το 1660, κτίστηκε με δαπάνες του πρέσβη της Μόσχας Νικήτα Αλεξίοβιτς το έτος 1680 αλλά σε μια άλλη πυρκαγιά το 1762 καταστρέφεται τελείως. Με ειδικό σουλτανικό φιρμάνι ανοικοδομείται το 1895 σε ρυθμό μπαρόκ και σήμερα αποτελεί μια από τις ωραιότερες εκκλησίες της Πόλης. Η Αγία Κυριακή, ο Άγιος Νικόλαος και ο Άγιος Ιωάννης είναι οι άλλες εκκλησίες της ορθόδοξης μειονότητας στην περιοχή. Στην πύλη του Κοντοσκαλίου υπήρχαν και ακόμη υπάρχουν αρκετές ταβέρνες, μεϊχανάδες όπως τις έλεγαν παλιά, που προτιμούνται από τους μερακλήδες για την ποικιλία των θαλασσινών και όχι μόνο. Τακτικός θαμώνας μαζί με πολλούς επώνυμους του καπηλειού Οννίκ ήταν και ο θρύλος του πρόσφατου τουρκικού τραγουδιού, Ζεκί Μουρέν.
ΠΥΛΗ ΛΕΟΝΤΟΣ H ΡΑΓΙΣΜΕΝΗ (CATLADIKAPI)
Η ονομασία της σημαντικής βυζαντινής πύλης προς την Προποντίδα συνδέεται με τα δύο αγάλματα λεόντων που την κοσμούσαν από τις δύο πλευρές της αλλά και από μια μαρμάρινη σύνθεση που ήταν τοποθετημένη στην αποβάθρα του λιμανιού και παρίστανε ένα βόδι και ένα λιοντάρι. Τα 
αγάλματα σήμερα εκτίθενται στο αρχαιολογικό μουσείο της Πόλης. Κατά τον Εβλιγιά Τσελεμπή μπρος από την πύλη υπήρχε ένας πύργος- παρατηρητήριο από όπου επόπτευαν την κίνηση των πλοίων στην Προποντίδα. Κατ άλλους ιστορικούς αυτός ο πύργος ήταν του Βελισσάριου ή Βούκινος πύργος που χρησιμοποιήθηκε σαν φυλακή. Ήταν κοίλος με πολλά σωληνώδη στενά διαμερίσματα και διάκενα που όταν φυσούσε ο άνεμος ακουγόταν σαν να σάλπιζε και εξέπληττε τους πάντες. Πολλές φορές χρησιμοποιούνταν και σαν προγνωστικός του καιρού μηχανισμός από τα πολλά πλοία που ήταν ελλιμενισμένα στο λιμάνι.
Κατά τον μεγάλο σεισμό του 1532 που διήρκεσε ενάμιση μήνα τα τείχη στην περιοχή ράγισαν και για εκατοντάδες χρόνια έμειναν έτσι πριν κατεδαφισθούν. Γι αυτό και η πύλη ονομάστηκε ραγισμένη.
Λίγο παραπάνω και ανατολικά της πύλης βρισκόταν το περίφημο παλάτι και το λιμάνι του Βουκολέοντα. 
Μία πόλη μέσα στην Πόλη το ονόμαζαν για την μεγαλοπρέπεια και το μέγεθός του αφού αποτελούνταν από 500 δωμάτια και περίπου 40 εκκλησίες. Σε πανηγύρι κάθε αγίου χρησιμοποιούσαν για κέρασμα χιλιάδων ειδών κρασιά και μελιού τα οποία άδειαζαν μέσα στα κούφια αγάλματα και οι καλεσμένοι σερβιρίζονταν από τα στόματα και τα αυτιά αυτών των αγαλμάτων από όπου έρεε άφθονο το ποτό. Το Υπερκείμενο παλάτιον, όπως το αποκάλεσε η Άννα η Κομνηνή, κτίστηκε από τον Θεοδόσιο Β΄, επεκτάθηκε από τον Ιουστινιανό και περιλάμβανε το ρωμαϊκό βουλευτήριο σαν αναμνηστικό από την προηγούμενη ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Αργότερα, επί Νικηφόρου του Φωκά (963-969), σχεδιάστηκε η μετατροπή του σε κάστρο-ακρόπολη αλλά και η ενσωμάτωσή του στο Μεγάλο Παλάτι.
Αν υψώσουμε το βλέμμα μας πάνω από τα τείχη θα παρατηρήσουμε το όμορφο κτίσμα του τεμένους Μικρής Αγίας Σοφίας (1510) όπως λένε οι Τούρκοι τη Μονή Σεργίου και Βάκχου. Η μονή κτίστηκε επί αυτοκρατορίας Ιουστινιανού του Α΄ με ιδιαίτερο της γνώρισμα να έχει κοινό νάρθηκα με την βασιλική των Αγίων Πέτρου και Παύλου που σήμερα δεν υπάρχει.
ΠΥΛΗ ΣΤΑΥΛΩΝ (AHIRKAPISI)
Η πύλη αυτή όπως και η προηγούμενη του Λέοντος θεωρούνταν οι πόρτες του Παλατιού επειδή γειτνίαζαν με το Μεγάλο Παλάτι. Οδηγούσε στους αχυρώνες του παλατιού όπου στοιβάζονταν τα άχυρα για τα άλογα. Από 
πάνω ακριβώς φαντάζει επιβλητικό το τζαμί Σουλταν Αχμετ (Sultanahmet Camii) με τους χαρακτηριστικούς 6 μιναρέδες. Ο σουλτάνος δέχτηκε σοβαρές επικρίσεις αφού μόνο ένα τζαμί στη Μέκκα δικαιούνταν να έχει τόσους μιναρέδες. Η παράδοση όμως παρεμβαίνει και δικαιολογεί τον αρχιτέκτονα Σεντεφκάρ Μεχμέτ Αγά ότι δεν παράκουσε την εντολή αλλά αντί για χρυσούς μιναρέδες (altin minare) άκουσε εξη (alti).
Koντά στην πύλη βρισκόταν το τζυκανιστήριο στάδιο όπου ομάδες αγωνιζόταν στο τζυκάνιο, ένα σπορ σαν το σημερινό έφιππο πόλο με μακριά μπαστούνια. Στην δεξιά πλευρά έξω των τειχών υπάρχει ο γνωστός φάρος που κατασκευάστηκε από τον Οσμάν τον Γ΄ το 1755. Οι εκλάμψεις του φάρου είναι ορατές από απόσταση 35 μιλίων.
ΠΥΛΗ ΤΩΝ ΨΑΡΑΔΩΝ (BALIKHANEKAPISI)
Η πύλη από την οποία μπαινόβγαινε ο αρχιψαράς του σαραγιού για να πάει στον σουλτάνο. Στη θάλασσα μπροστά οι ψαράδες έριχναν δίχτυα για να πιάσουν ψάρια της Προποντίδας αλλά και κοπάδια που κατέβαιναν με τα ορμητικά ρεύματα από τον Βόσπορο.
Πίσω από την πύλη υπήρχε το στρατιωτικό ραφείο με ένα πολυπληθές συνεργείο. Ο χώρος της πύλης δεν ήτανκαι πολύ ευχάριστος για πολλούς καθόσον εδώ εκτελούνταν οι καταδίκες σε υψηλόβαθμους αξιωματικούς. Βεζίρηδες, αγάδες, μπέηδες και άλλοι καταδικασμένοι αξιωματούχοι οδηγούνταν σ αυτό το σημείο για να εκτελεστεί η καταδίκη τους που ήταν είτε θάνατος δι απαγχονισμού είτε η εξορία, οπότε επιβιβάζονταν σε πλοία που τους οδηγούσαν στον χώρο εκτοπισμού τους. Η τελευταία ποινή που εκτελέστηκε ήταν αυτή του Μεγάλου Βεζίρη Μεχμέτ Σαϊντ Γκαλίπ Πασά το 1824.
ΠΥΛΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΛΑΖΑΡΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΔΗΓΗΤΡΙΑΣ (DEMIRKAPISI)
Στα παράλια και στο ύψος της Αγίας Ειρήνης υπήρχαν δύο πυλίδες οι οποίες οδηγούσαν και στα ομώνυμα μοναστήρια της βυζαντινής εποχής. Πίσω από τα τείχη υπήρχε παλαιότερα ο ναός της Παναγίας της Οδηγήτριας προστάτιδας των τυφλών που κτίστηκε το 431 από την βασίλισσα Πουλχερία.
ΠΥΛΗ ΧΡΙΣΤΟΥ ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΟΥ – ΠΑΛΑΤΙ ΜΑΓΓΑΝΩΝ – ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΑΓΓΑΝΩΝ
Η Ειρήνη Χούμνου, κόρη του Νικηφόρου έμεινε στα 16 χήρα και αποφάσισε να κλειστεί στο μοναστήρι του Φιλάνθρωπου Χριστού, που η ίδια έκτισε, με το 
όνομα Ευλογία. Λέγεται ότι σε κείνο το σημείο είχε εμφανιστεί ο Χριστός και ότι η άμμος στην παραλία είχε θεραπευτικές ιδιότητες για τους λεπρούς που έσπευδαν να θεραπευτούν.
Λίγο νότια της μονής δέσποζαν τα ερείπια του παλατιού των Μαγγάνων με την σφραγισμένη πλέον πύλη του. Mάγγανα οι βυζαντινοί αποκαλούσαν τις πολεμικές τους μηχανές όπως οι βαλλίστρες, καταπέλτες, αυλοί, κριοί, πετροβόλοι, τοξοβολίστρες, χελώνες και άλλα. Υπήρχαν ειδικά εργαστήρια στην Κωνστ/πολη όπου κατασκευάζονταν τέτοιες μηχανές που ήταν και αμυντικές αλλά και πολιορκητικές. Εύκολα λοιπόν αντιλαμβανόμαστε ότι ο πύργος του παλατιού ήταν και αποθήκη των μηχανών. Το παλάτι των Μαγγάνων κτίστηκε τον 8ο αιώνα από τον αυτοκράτορα Μιχαήλ Ραγγαβή. Στην εποχή του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου του Θ΄ Μονομάχου (1042-1055) δημιουργήθηκε στην περιοχή μοναστήρι, νοσοκομείο και νομική σχολή. Στους κήπους του μοναστηριού ετάφη ο ίδιος δίπλα στον τάφο της αγαπημένης του Μαρίας Σκληρού. Το παλάτι καταστράφηκε από τον Ισαάκιο τον Β΄Άγγελο όταν στην Κωνσταντινούπολη ξέσπασαν σοβαρές ταραχές εναντίον του αυτοκράτορα (1185) .
Το γειτονικό μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου όμως επιβίωσε και κατά τον βυζαντινό εμφύλιο πόλεμο του (1341-1347} όταν ο θεολόγος και πολιτικός Δημήτριος Κυδωνής αποσύρθηκε σε ένα διαμέρισμα του μοναστηριού και κατάφερε να δημιουργήσει αδελφότητα.
Μετά την άλωση της Πόλης η μονή καταλήφθηκε από τους δερβίσηδες για ένα διάστημα μέχρι να προσαρτηθεί στην επέκταση του παλατιού Τόπκαπι.
ΠΥΛΗ ΜΥΛΟΥ (DEGIRMENKAPISI)
Μπρος από την πύλη που δεν υφίσταται πλέον υπήρχε ο πύργος των Μαγγάνων. Ο Μανουήλ Α΄ ο Κομνηνός είχε σκεφτεί να κλείσει τον διάπλου του Βοσπόρου βάζοντας μια μεγάλη αλυσίδα από τον Πύργο του Λεάνδρου στη Χρυσούπολη μέχρι τον πύργο των Μαγγάνων. Το εγχείρημα δεν έγινε ποτέ.
Για την κατατοπιστική έρευνα των υπολοίπων πυλών της τρίτης πλευράς του βυζαντινού τριγώνου θα ξεκινήσουμε τώρα από την ακτή του σεραγιού, το Σαράι Μπουρνού από όπου θα βουτήξουμε δυτικά μέσα στον Κεράτιο κόλπο με κατεύθυνση το παλάτι της Βλαχέρνας.
Το ακρωτήρι που με σθένος αντιμετωπίζει απ τον βορρά τα τρελά ρεύματα του Βοσπόρου και από τη δύση την δυσοσμία ενός κόλπου ο οποίος μέχρι τα τέλη του 20ου αιώνα δεχόταν τα απόβλητα της μεγαλούπολης οι αρχαίοι το ονόμαζαν Λυγό ή Βοσπόριον. Ετυμολογικά η ονομασία ίσως να είχε σχέση και με την πώληση βοοειδών στο κεντρικό λιμάνι της περιοχής πριν επιχωματωθεί για να μετατραπεί σε κήπους του παλατιού. Ο Ρωμαίος ιστορικός Μαρκελίνος αναφέρει πως στην περιοχή Φωσφόριον υπήρχε φάρος φωσφόρου όχι μόνο για τους ναυτιλλομένους αλλά και για χρήση οπτικού τηλέγραφου για την αποστολή μηνυμάτων από το Βυζάντιο μέχρι την Βαγδάτη και την Αραβία. Στο ακρωτήρι Σαράϊ Μπουρνού υπήρχε άγαλμα της Εκάτης Σελήνης με ημισέληνο στο μέτωπο σε ανάμνηση της λύσης της πολιορκίας από τον Φίλιππο Β΄το 340 π.Χ. Από αυτή την ιστορία αντέγραψαν οι Τούρκοι την ημισέληνο ως έμβλημα στην σημαία τους.
ΠΥΛΗ ΑΓΙΑΣ ΒΑΡΒΑΡΑΣ – (ΤΟΡKAPI)
Δύο μαρμάρινοι πύργοι υψώνονταν στις δύο πλευρές της πύλης που επικοινωνούσε με το παρακείμενο παλάτι μέσω της βασιλικής σκάλας. Νότια της πύλης στεγαζόταν η πυροβολαρχία που 
φύλαγε την είσοδο του λιμανιού (Topkapi). Πάνω στους πύργους μεταξύ των ονομάτων των κτητόρων είναι χαραγμένο και το όνομα του αυτοκράτορα Θεόφιλου. Στο επίσης μαρμάρινο αρχοντικό της παραλίας συνήθιζε να στεγάζει τις ακολασίες του ο ελληνικής καταγωγής βεζίρης του θρόνου Πάργαλης Ιμπραήμ μέχρι να δολοφονηθεί. Η τοποθεσία έχει καταπληκτική θέα προς τα τρία σημεία του ορίζοντα. Ονομάζεται μέχρι και σήμερα πούντα του σαραγιού (Sarayburnu). Δύο βυζαντινούς αυτοκράτορες υποδέχτηκε τροπαιούχους η πούντα : τον Ιωάννη Β΄ τον Κομνηνό στην επιστροφή του από την επανακατάκτηση της Κασταμονής Πόντου (1126) και τον Μανουήλ Α΄ τον Κομνηνό μετά την νικηφόρο εκστρατεία του στην Ουγγαρία (1168). Το 1816 ο σουλτάνος Μαχμούντ κατεδάφισε τους πύργους και την πύλη και στη θε΄ση τους έκτισε το θησαυροφυλάκιο του παλατιού Τόπκαπι.
ΠΥΛΗ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ – (HASIRCILARKAPISI)
Είμαστε ακόμη στην παραλία του πάρκου Γκιουλχανέ. Εδώ επί Οθωμανικής αυτοκρατορίας βρισκόταν το περίπτερο των ψαθοποιών. Κατασκευάστηκε το 1591 επί σουλτάνου Μουράτ του Γ΄ από κόκκινο μάρμαρο της Ντάριτζας, 
πορσελάνες από το Ίζνικ και καρφιά από την Θεσσαλονίκη. Το περίπτερο δεχόταν συχνή περιποίηση και προσθετικές παρεμβάσεις μέχρι που ο σουλτάνος Τρελός Ιμπραήμ το ανακατασκεύασε (1643) προς τιμήν των κανιστροπαραγωγών και ψαθοποιών της περιοχής Σίρκετζι τους οποίους είχε θέσει υπό την προστασία του. Αποτέλεσε επίσης και σημείο αποχαιρετισμού του στόλου όταν αυτός απέπλεε για ναυμαχίες με σαράντα κανονιές. Διπλά βρισκόταν ένα άλλο κιόσκι, του εκάστοτε σουλτάνου, από όπου ξεκινούσε μια μεγαλοπρεπής πομπή όταν επιθυμούσε ο ίδιος να επισκεφθεί ιδιωτικώς το Εγιούπ Σουλτάν. Αυτά όλα γκρεμίστηκαν όταν ο, από τους τελευταίους σουλτάνους, Αμπντούλ Αζίζ αποφάσισε το 1869 να κατασκευάσει την σιδηροδρομική γραμμή Σίρκετζι – Αδριανούπολης.
ΠΥΛΗ ΤΟΥ ΕΥΓΕΝΙΟΥ H ΜΑΡΜΑΡΟΠΟΡΤΑ ( YALIKOSKU KAPISI )
Η πύλη ονομάζεται και Κεντενάριος. Στον πύργο του Κεντέριου ήταν δεμένη 
και η μια άκρη της αλυσίδας που έκλεινε την διέλευση των πλοίων προς τον Κεράτιο κόλπο. Η άλλη άκρη ήταν δεμένη απέναντι στην ακτή του Γαλατά στη βάση άλλου πύργου που ονομαζόταν Καστέλλιον. Έπλεε πάνω στο νερό πάνω σε επιπλέοντα ξύλινα υποστηρίγματα και κάθε κρίκος της είχε μήκος 60 εκατοστών. Πιθανολογείται ότι κατασκευάστηκε το 717 μ.Χ επί αυτοκράτορα Λεόντος για να εμποδίζει την διέλευση των πλοίων προς τις ευάλωτες ακτές του Κεράτιου κόλπου. Η αλυσίδα, που είχε μήκος 174 μέτρων και βάρος 114 τόνων ανοιγόκλεινε κατά βούληση από τρεις ανθρώπους σε κάθε πύργο μέσα σε 15 δευτερόλεπτα. Κάθε πύργος έκρυβε στο εσωτερικό του μηχανισμό από δύο τεράστιους τροχούς διαμέτρου 7 μέτρων και με αντίβαρα των οποίων το βάρος μεταβαλλόταν με την βοήθεια του υγρού στοιχείου. αλλά και τη θέση που είχαν οι δύο πρώτοι από τους 8 πλωτήρες του συστήματος. Κάθε κρίκος της περίφημης αυτής αλυσίδας ζύγιζε μισό τόνο και είχε μήκος 1,20 μέτρα.
Χαρακτηριστικό της πύλης ήταν ένα άγαλμα του Ιουλιανού που την κοσμούσε.
ΠΥΛΗ ΤΟΥ ΝΕΩΡΙΟΥ Η ΒΩΝΟΥ – (BAHCEKAPI)
Εκτός από το αυτοφυές λιμάνι του Κεράτιου Κόλπου υπήρχαν και άλλα λιμάνια γύρω από τα τείχη της Επταλόφου Πόλης. Δύο από αυτά, και γειτονικά μάλιστα, ήταν τα κλειστά λιμάνια/λίμνες 
του Προσφορίου και του Νεωρίου. Δίπλα στην πύλη, η οποία παρεμπιπτόντως καθόριζε τα νοητά σύνορα της γενοβέζικης κοινότητας, βρισκόταν ο τεκές του σεϊχη της Προύσας Μεχμέτ κτισμένος το 1493. Στην περιοχή λειτουργούσαν τα σφαγεία όπου εκατοντάδες πρόβατα σφαζόντουσαν για τις ανάγκες της αυλής. Στην αποβάθρα έδεναν καράβια που μετέφεραν ξυλεία από την Βιθυνία. Σήμερα η περιοχή ταυτίζεται μ αυτή του Sirkeci.
ΠΥΛΗ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ Η ΙΚΑΝΑΤΙΣΣΑΣ – (BALIKPAZARIKAPISI)
Η κατεστραμμένη πύλη του Yenicami ονομαζόταν και Εβραϊκή πύλη επειδή πολλοί εβραίοι εκτοπίσθηκαν εδώ από το Πικρίδιο (Haskoy). Από την πύλη Περάματος έως την πύλη Νεωρίου μεσολαβούσαν 4 αποβάθρες : της μονής 
του κυρ Αντώνη, των Αμαλφηνών, των Πιζιάνων και η Διπλή. Το εμπόριο που ήκμαζε την εποχή εκείνη είχε σαν κέντρο αυτή την πύλη όπου και οι αποθήκες των τελωνείων καθώς και η έδρα του αρχιτελώνη, πληρεξούσιου του σουλτάνου. Εδώ έδρευε και το μεγαλύτερο σκλαβοπάζαρο της οθωμανικής αυτοκρατορίας (το δεύτερο ήταν στην Προύσα). Από την κεντρική αποβάθρα της πύλης αυτής γινόταν και η διάθεση των ψαριών στην πόλη αν και η περιοχή του Γαλατά στην αντίπερα όχθη στέγαζε αρκετά ιχθυοπωλεία. Στην πίσω πλευρά της πύλης, που σήμερα ονομάζεται Eminonu, βρισκόταν (και βρίσκεται) η αιγυπτιακή αγορά (misircarsisi) με τα πέτρινα καταστήματα κάτω από τους μολυβδοσκέπαστους θόλους που ξεχειλίζουν από μπαχαρικά και χίλια δύο αντικείμενα από την Αίγυπτο. Απέναντι γινόταν το μονοπώλιο του καφέ, υπό την εποπτεία κρατικών λειτουργών καβούρδιζαν και κοπανούσαν τον εισαγόμενο από την Υεμένη καφέ ( και πολλές φορές τον νόθευαν με απαγορευμένο αμερικάνικο καφέ) και τον μοίραζαν στα καφενεία και τους καφεπώλες της πόλης. Το τέμενος Yeni Camii κτισμένο από την σύζυγο του βεζίρη Ιμπραήμ δεσπόζει στην περιοχή και η αυλή του με το μαυσωλείο της σουλτάνας έφτανε μέχρι τις αποβάθρες από όπου καϊκια μετέφεραν κόσμο μέσα στον Κεράτιο κόλπο. Χασάπικα, μανάβικα, μαρμαράδικα, τσαγκαράδικα και γανωματζήδες έβριθαν στην περιοχή όπου και οι κεντρικές αποθήκες των σιτηρών.
ΠΥΛΗ ΤΩΝ ΦΥΛΑΚΩΝ – (ZINDANKAPISI)
Μέσα από την πύλη βρισκόταν ο φοβερός πύργος-κολαστήριο του Τζαφέρ μπαμπά όπου έκλαιγαν τη μοίρα τους φυλακισμένοι φονιάδες και απατεώνες. Εδώ φυλάκιζαν ξεχωριστά άνδρες από γυναίκες, Τούρκους, Έλληνες και Αρμένιους. Όπως γράφει και ο Κιομουρτζιάν πολλοί Αρμένιοι ιερωμένοι και Πατριάρχες πέρασαν την πύλη του πύργου και πλήρωσαν τις αμαρτίες τους. Στα βυζαντινά χρόνια, όπως λένε οι φήμες, μεγάλος καυγάς ξέσπασε στα Ψωμαθιά μεταξύ Ρωμιών και Αράβων με αποτέλεσμα να σκοτωθούν πολλοί 
μουσλουμάνοι και τα πτώματά τους να μένουν επί μέρες αζήτητα στους δρόμους. Σαν πρέσβης του Χαλιφάτου των Αββασιδών φτάνει στην Πόλη ο Seyid Cafer και ζητά επιτακτικά και με αυστηρό ύφος από τον αυτοκράτορα την περισυλλογή των πτωμάτων διότι κατά την θρησκεία έπρεπε να ταφούν. Η άδεια δόθηκε από τον αυτοκράτορα όμως ακολούθησε η σύλληψη του Τζαφέρ Μπαμπά η φυλάκιση του για προσβολή στον αυτοκράτορα και η δηλητηρίαση του στον πύργο της πύλης. Ο Τζαφέρ Μπαμπά μετά την άλωση οσιοποιήθηκε και στον τόπο του μαρτυρίου του ανεγέρθηκε ένα μαυσωλείο που από πάνω κτίστηκε το τριώροφο κολαστήριο. Ακόμη και σήμερα ανάβουν δέματα κεριών οι πιστοί ικετεύοντας τον για τεκνοποίηση, για σωφρονισμό των άτακτων παιδιών τους, για θεραπεία ανιάτων νόσων ακόμη και για επίλυση άλυτων οικογενειακών προβλημάτων. Στην Οθωμανική εποχή επειδή η πορνεία και η μοιχεία ήταν διαδεδομένη αποτελούσε και την βασική αιτία πανδημιών όπως τύφου και χολέρας. Έτσι ένα από τα καθήκοντα των κατά τόπους ιμάμηδων ήταν και η κατάδοση των ιερόδουλων και ο εγκλεισμός τους στον πύργο μέχρι την μετάνοια τους οπότε και αποφυλακιζόντουσαν υπό τον όρο να παρακολουθούνται από τον ιμάμη όλο τον υπόλοιπο τους βίο. Η σίτιση των κατάδικων γινόταν από επαιτεία που έκαναν οι ίδιοι από τα παράθυρα της φυλακής προς τους περαστικούς.
Ο τόπος λεγόταν και ακόμη λέγεται αποβάθρα των φρούτων ( Yemis Iskelesi) ή λεμονάδικα. Εδώ επίσης πουλούσαν ξηρούς καρπούς, βουλοκέρι, ρύζι, χέννα και μυρωδάτο καφέ. Από την αποβάθρα της περιοχής μπάρκαρε και ο αγάς των γενιτσάρων έχοντας πάντα τον υπασπιστή στο τιμόνι.
ΠΥΛΗ ΤΩΝ ΔΡΟΥΓΓΑΡΙΩΝ Η ΞΥΛΩΝ – (ODUNKAPISI)
Η πύλη αυτή που λεγόταν και Ζεύγμα καθόριζε τα νοητά σύνορα της Ενετικής κοινότητας στο Βυζάντιο. Η περιοχή από την εποχή του Ιουστινιανού χαρακτηριζόταν ως κέντρο ξυλείας και γι αυτό επί Οθωμανών πήρε το όνομα οντούν που σημαίνει ξύλο.. Ένα δικαστήριο που υπήρχε στην περιοχή 
εκδίκαζε επί 24ωρου βάσης αμέτρητες διενέξεις. Επειδή ο αντικαταστάτης του αυτοκράτορα στο βασιλικό δικαστήριο ονομαζόταν Δρουγγάριος της Βίγλας η πύλη ονομάστηκε Δρουγγάρειος. Χώρος εκτέλεσης θανατικών ποινών όπου κρεμούσαν τους κατάδικους στο τσιγκέλι. Όταν στα μέσα του 17ου αιώνα υπήρξε έλλειψη νερού στην πόλη, στην πλατεία της πύλης και μέσα από τις λάσπες ανακαλύφτηκε φλέβα νερού το οποίο, από μια βρύση που αμέσως κατασκευάστηκε, πότισε για πολλά χρόνια τον ευρύτερο χώρο. Κέντρο γενικού εμπορίου η περιοχή. Δίπλα στην πύλη πολλά παραθαλάσσια καταστήματα ήταν φορτωμένα με τρόφιμα, πουλερικά, αυγά, φρούτα και στοίβες υλικών οικοδομής. Τα καράβια κατέφθαναν από την Νικομήδεια και άλλα λιμάνια της Προποντίδας γεμάτα εμπορεύματα για το παλάτι και τους κατοίκους της Πόλης.
ΠΥΛΗ ΑΓΙΑΣΜΑΤΟΣ – (AYAZMAKAPISI)
Κι αυτή η πύλη, η οποία εγκαινιάστηκε τον 17ο αιώνα, έσφυζε από εμπορική κίνηση και τα μαγαζιά πουλούσαν κυρίως παντόφλες και ελιές. Τα πλοία μετέφεραν από την Καλλίπολη και την Ραιδεστό της Προποντίδας ποσότητες από τουρσιά, πετιμέζι και ξυλεία οικοδομής που τα στοίβαζαν στις δύο πλευρές της αποβάθρας. Ονομάστηκε Αγιάσματος από το παρακείμενο αγίασμα του Αγίου Δημητρίου. Για ένα διάστημα η αποβάθρα της πύλης ονομάστηκε Σκατόσκαλα (Bokluk iskelesi) καθώς αποτελούσε τη χωματερή του Κεράτιου κόλπου.
ΠΥΛΗ ΟΠΛΟΣΤΑΣΙΟΥ – (TUFEKHANEKAPISI)
Kατά τον Εβλιγιά Τσελεμπή, τον γνωστό αυτό Τούρκο περιηγητή και 
χρονογράφο (1611-1684), στην Οθωμανική αυτοκρατορία υπήρχαν 5 οπλοστάσια, όπου γινόταν η παραγωγή αλλά και η αποθήκευση των εισαγόμενων από το εξωτερικό όπλων. Το κεντρικό όμως οπλοστάσιο Tufekhane i Amire βρισκόταν αρχικά μεταξύ των πυλών Αγιάσματος και Πλατέας και αποτελούνταν από 400 εργαστήρια. Αργότερα στην πεδιάδα του Λεβέντ και στο Ντολμάμπαχτσε λειτούργησαν και άλλα δύο εργοστάσια. Η πύλη εδώ και πολλά χρόνια δεν υφίσταται.
ΠΥΛΗ ΤΗΣ ΠΛΑΤΕΙΑΣ Η ΑΛΕΥΡΩΝ – (UNKAPANKAPISI)
Από τον πετεινό που βρισκόταν στην αψίδα η πύλη ονομαζόταν και Horozlukapi δηλαδή Πόρτα με τον Πετεινό. Κατά τον Εβλιγιά Τσελεμπή όμως ο Χορόζ Ντεντέ ήταν υπαρκτό πρόσωπο που σκοτώθηκε εδώ κατά την 
άλωση. Η βυζαντινή Πλατέα πύλη λοιπόν που ήταν τμήμα της συνοικίας Σφωρακίου, από τον ομώνυμο ύπατο που υπηρέτησε το στρατό κατά το 452, φιλοξενούσε ένα από τους αρχαιότερους ναούς της Κωνστ/πολης, την εκκλησία του Αγίου Θεοδώρου του Τήρωνος, η οποία μετά την άλωση μετατράπηκε σε τέμενος του Μολλά Γκιουρανί. Το Υδραγωγείο του αυτοκράτορα Ουάλεντα (373) που και σήμερα δεσπόζει στα νότια της πύλης, κατασκευάστηκε από τις πέτρες των τειχών της Χαλκηδόνας και ενώνει τις κορυφές του τρίτου και του τέταρτου λόφου της Επταλόφου σε μήκος που φτάνει τα 970 μέτρα. Τα νερά που περνούσαν απ το υδραγωγείο ερχόταν από την λίμνη Αλιμπέη δυτικά της βασιλεύουσας και δίπλα στο σημερινό Κεμέρμπουργκαζ και κατέληγαν στην βασιλική Κινστέρνα για τις ανάγκες του παλατιού. Στην ίδια συνοικία βρίσκεται και η βυζαντινή Μονή του Παντοκράτορα Χριστού όπου ήταν θαμμένα τα μέλη των Κομνηνών και Παλαιολόγων. Η Μονή που επί Ι.Κομνηνού (1130) στέγασε μεγάλο 
νοσοκομείο, μετά την άλωση μετατράπηκε σε τζαμί, το Ζεϊρέκ τζαμί (Zeyrek camii). Απέναντι ακριβώς βρίσκεται και το βυζαντινό αγίασμα της Κοίμησης της Θεοτόκου το οποίο οι πολίτες επισκεπτόμασταν κάθε πρωτοχρονιά συνδυάζοντας την επίσκεψη με ένα ποτήρι μποζά (boza), ένα παραδοσιακό ρόφημα της κεντρικής Ασίας που φτιάχνεται από ρύζι, κεχρί και κανέλλα. Τα χάνια μέσα στα οποία γινόταν οι συναλλαγές εμπορίου ενός προϊόντος λεγόταν kapan, όπου με ειδικά φερμάνια καθοριζόταν και ο τρόπος φορολογίας. Το unkapan ήταν η αγορά των αλεύρων που εφοδίαζε με άλευρα για ψωμί τους φούρνους της πόλης και όλα τα ιδρύματα. Τα αραγμένα αμέτρητα πλοία μετέφεραν από τα ρωσικά λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας τεράστιες ποσότητες σιταριού και οι μύλοι άλεθαν νυχθημερόν για να προμηθεύουν την αγορά, το παλάτι και τα μεγάλα αρχοντικά της Επταλόφου.
ΠΥΛΗ ΕΙΣ ΠΗΓΑΣ – (CIBALIKAPISI)
Στις δύο πλευρές της πύλης υπήρχαν σπίτια και στην αποβάθρα πλήθος εμπόρων πουλούσε την πραμμάτια του. Πολύ κοντά υπήρχε η εκκλησία του Αγίου Νικολάου και το αγίασμα του Αγίου Χαραλάμπους. Η περιοχή 
κατοικούνταν από Έλληνες και Εβραίους και αποτελούσε χώρο ανάπαυσης και διασκέδασης διάφορων σιναφιών, όπως των μπακάληδων, ψαράδων και χασάπηδων. Πολύ γνωστό σε όλη την Πόλη ήταν το κονάκι του ναύαρχου Πιρί Ρεής καθώς και το φημισμένο καπηλειό του Αναστάση. Κατά τον Εβλιγιά Τσελεμπή κάποιος Αλή υπήρξε σεϊχης του σουλτάνου της Αιγύπτου και μετακόμισε στην Προύσα, όπου και έγινε δερβίσης, με απώτερο σκοπό να βοηθήσει και αυτός στην άλωση της Πόλης. Επειδή σαν ένδυμα φορούσε πάντοτε ένα ράσο (cubbe) από τρίχες αλόγου του κόλλησαν το παρατσούκλι Τζεμπέ (Cebe Ali). Kατά την πολιορκία, και όταν τα πολεμικά πλοία τα κατέβαζαν από την χερσαία οδό πάνω σε τεράστια μαδέρια πασαλειμμένα με λίπος, στον Κεράτιο κόλπο, αυτός και άλλοι δερβίσηδες βουτούσαν και καθαγίαζαν με τον τρόπο τους τα νερά για να πετύχει η επιχείρηση. Όταν πέθανε ενταφιάστηκε δίπλα στην πύλη, στο Gul Camii (ο χριστιανικός ναός της Αγίας Θεοδοσίας) και ο πορθητής θεώρησε δίκαιο να δοθεί το όνομά του σε όλη την συνοικία.
Τον Σεπτέμβριο του 1633 από μία σπινθήρα ενός καλαφάτη που εργαζόταν πάνω σε πλοίο που επισκευαζόταν και με την βοήθεια ισχυρού ανέμου προκλήθηκε μεγάλη πυρκαγιά η οποία έκαψε ανηλεώς 7 συνοικίες στην περιοχή που αποτελούσαν και το 1/5 όλης της Κωνστ/πολης. Λένε μάλιστα ότι ο τότε σουλτάνος Μουράτ ο Δ΄ με αφορμή την πυρκαγιά επέβαλε στρατιωτικό νόμο στην περιοχή και μ αυτόν τον τρόπο μπόρεσε να κατευνάσει την μάστιγα των ανθρώπων του υποκόσμου.
Στις αρχές του 20ου αιώνα κτίζεται, από Αρμένη αρχιτέκτονα, ένα υπερσύγχρονο για την εποχή εργοστάσιο μονοπώλιου καπνού στο οποίο για πρώτα φορά στην Τουρκία εργάστηκαν γυναίκες. Το εργοστάσιο αυτό που στις εγκαταστάσεις του υπήρχαν νοσοκομείο, παιδικός σταθμός, παντοπωλείο, σχολείο, εστιατόριο, συνδικάτο των εργαζομένων, γυμναστήριο και ασφάλεια χώρου σταμάτησε να λειτουργεί στα τέλη του αιώνα που μας πέρασε και μετατράπηκε σε εγκαταστάσεις του πανεπιστημίου Kadir Has.
ΠΥΛΗ ΑΓΙΑΣ – AYAKAPI
Η πάλαι ποτέ Αγία Πύλη, με την εκκλησία της Αγίας Θεοδοσίας της βυζαντινής περιόδου ‘’τα δεξιοκράτους’’, ήταν και η μοναδική που δεν είχε αποβάθρα. Όταν ο Λέων ο Ίσαυρος διέταξε να καταστραφεί εικόνα του Ιησού που κοσμούσε πύλη του παλατιού η μοναχή 
Θεοδοσία μαζί με άλλες γυναίκες προσπάθησαν να εμποδίσουν την επιχείρηση ρίχνοντας από την σκάλα τον αξιωματικό και σκοτώνοντάς τον. Συνελήφθη και εκτελέστηκε. Η εκκλησία την ανακήρυξε αγία που γιορτάζει την μέρα της άλωσης της Πόλης. Βρίσκεται στις βόρειες παρυφές του πέμπτου λόφου, μεταξύ των ενοριών Φαναρίου και Τζιμπαλί όπου αραδιάζονται και τα χαλάσματα των θαλάσσιων θεοδοσιανών τειχών . Ο ναός της Αγίας Θεοδοσίας μετά την άλωση μετατράπηκε σε οπλαποθήκη και κατά τον 16ο αιώνα σε τζαμί. Εδώ συχνά προσκυνούσε ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος όταν πήγαινε από την Αγία Σοφία προς τις Βλαχέρνες και τα δυτικά τείχη. Η παράδοση λέει ότι σε κρυφό θύλακα κρύβεται και η σαρκοφάγος με το ακέφαλο σώμα του τελευταίου αυτοκράτορα. Οι Οθωμανοί εισβολείς βρήκαν την εκκλησία πνιγμένη στα τριαντάφυλλα γι αυτό και την ονόμασαν Gulcamii. Παρά την τουρκική παρέμβαση στην αρχιτεκτονική της εκκλησίας με την κατάργηση των 
τρούλων και την αντικατάστασή τους με 5 ισλαμικούς κουμπέδες το υπερήφανο αυτό κτίσμα αποτελεί ένα από τα πιο ενδιαφέροντα βυζαντινά μνημεία της περιοχής. Το 1582 ο περίφημος αρχιτέκτονας Μιμάρ Σινάν έκτισε εδώ ένα χαμάμ που σήμερα χρησιμεύει σαν αποθήκη ξυλείας.
Επειδή στην περιοχή κατοικούσαν πολλοί επιφανείς Φαναριώτες πλούσιοι έμποροι και δραγουμάνοι ακόμη παρατηρούμε βενετσιάνικα κολονάτα μπαλκόνια και σπίτια με καμάρες στην είσοδο. Αργότερα υπήρξε κέντρο μικρεμπορίου και βιοτεχνίας με πολλά καπηλειά όπου ρωμιοί και εβραίοι βιοπαλαιστές (αραμπατζήδες, φουρνάρηδες, χασάπηδες) γλεντούσαν. Δίπλα στη θάλασσα του Κεράτιου υπήρχαν από παλιά σφαγείο και εργαστήρι κεριών. Ένα φυλάκιο ήταν επιφορτισμένο με την τήρηση της τάξης στη θάλασσα.
ΝΕΑ ΠΥΛΗ – ΥΕΝΙKAPI
Σ αυτή την πύλη, στην ξύλινη αποβάθρα της οποίας βρίσκονταν αραγμένες πολλές βάρκες, σύχναζαν οι λόγιοι αφεντάδες των γειτονικών περιοχών, κήπων και αρχοντικών για αναψυχή. Από εδώ και πέρα τα τείχη στρέφονται και χάνονται προς το εσωτερικό αφήνοντας την Μαράσλειο Σχολή, το σημερινό Πατριαρχείο και την πέτρινη 
κατασκευή της Κάσας των Κοινών έκθετα στην παραλιακή ζώνη του Κεράτιου κόλπου. Βέβαια κτίστηκε και εκεί ένα τείχος προστατευτικό, το Στρόβιλο τείχος. Έτσι τα τρία παραπάνω αναφερόμενα κτίσματα κλείστηκαν μέσα σε ένα περιμετρικό οχυρό που τα κάλυπτε με ασφάλεια. Το Θεοδοσιανό τείχος θα το ξανασυναντήσουμε 300 μέτρα παρακάτω στην βαπορόσκαλα του Φαναρίου. Δίπλα στη Μαράσλειο Αστική σχολή και μεταξύ των βόρειων τειχών του πατριαρχικού οικοπέδου και του Στροβίλου τείχους σώζεται μέχρι και σήμερα το ερείπιο της Κάσας των Κοινών. Πρόκειται για μια πέτρινη οικία φαναριώτικου ρυθμού όπου φυλασσόταν οι λογιστικοί κωδικοί του Πατριαρχικού ταμείου, του πλέον ασφαλούς πιστωτικού φορέα της εποχής εκείνης όπου συγκεντρωνόταν αφιερώματα και προσφορές των ομογενών χριστιανών της Πόλης. Οι οφικιάλιοι που επόπτευαν την λειτουργία της ‘’τράπεζας’’ ονομάζονταν τιμιώτατοι.
ΠΥΛΗ ΠΕΤΡΙΟΥ – PETRIKAPI
Πετρίον λέγονταν το τείχος που περιέβαλλε σαν πέταλο -κι’ ακόμα περιβάλλει- την Μονή του Αγίου Γεωργίου, το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Μέσα στο χώρο αυτό ήταν οικοδομημένο το Μοναστήρι των Καλογραίων, η Μονή του Τιμίου Προδρόμου ή των Πετρίων. Η μονή μετά την άλωση καταστράφηκε κατά το ήμισυ από το ναυτικό του πορθητή Μεχμέτ τον Β΄ και χαρίστηκε σαν κτήμα στην χριστιανή μητέρα του σατράπη Μαχμούντ Πασά. Η περιοχή χαρακτηριζόταν αριστοκρατική. Στην παραλιακή λεωφόρο σώζονται μέχρι σήμερα ίχνη από παλιά αρχοντικά της ρωμιοσύνης.
ΠΥΛΗ ΦΑΝΑΡΙΟΥ Η ΤΟΥ ΦΑΡΟΥ (ΔΙΠΛΟΦΑΝΑΡΙΟΥ) – FENERKAPISI
Η πιο σημαντική πύλη του βόρειου τομέα του Βυζαντίου. Το θαλάσσιο τείχος χώριζε την περιοχή σε δύο τμήματα: στο Εξωφάναρο και το Φανάρι. Για να καταλάβει ο αναγνώστης καλά θα πρέπει να θεωρήσει την περιοχή σαν ένα κάστρο περιβεβλημένο από τα τείχη τα Θεοδοσιανά από πάνω και του Στροβίλου στην παραλία του κόλπου. Οι πύλες έκλειναν μισή ώρα μετά την 
δύση του ήλιου με μόνη εξαίρεση το Πάσχα οπότε για τρείς ημέρες ήταν ανοιχτές όλο το 24ωρο. Το Φανάρι με τους Φαναριώτες έχει αφήσει ανεξίτηλα σημάδια στον Ελληνισμό. Εδώ κατοικοεδρεύει και χτυπά η καρδιά της Ορθοδοξίας. Ο Άγιος Γεώργιος, το Πατριαρχείο. Τρείς θέσεις έχει αλλάξει η έδρα του προκαθήμενου της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας που ιδρύθηκε από τον Απόστολο Ανδρέα το 330 μ.Χ. Η πρώτη έδρα ήταν η εκκλησία των Αγίων Αποστόλων κτισμένη την εποχή του Μεγ.Κωνσταντίνου. Μετά την άλωση ο Μεχμέτ ο Β΄ γκρέμισε τον ναό και στη θέση του έκτισε τζαμί που φέρει το όνομά του, το Fatih Camii. Tότε το Πατριαρχείο μεταφέρθηκε στη Μονή Παμμακαρίστου (Fethiye camii) για να ακολουθήσει και τρίτη μεταφορά, αυτή 
τη φορά επί εποχής σουλτάνου Σελίμ στο Φανάρι. Δίπλα στο Πατριαρχείο βρίσκεται η Μεγάλη του Γένους Σχολή, το Ιωακείμειο Παρθεναγωγείο και το μετόχι του Παναγίου Τάφου των Ιεροσολύμων. Ανηφορίζοντας συναντάμε το ναό της Παναγίας της Μουχλιώτισσας όπως και το ναό της Παναγίας της Παραμυθιώτισσας γνωστό ως Βλαχ-Σεράι, όνομα που της δόθηκε από τις πέριξ ιδιοκτησίες των ηγεμόνων της Mολδοβλαχίας (σαράγια της Βλαχιάς). Μεγάλη ἡ ἱστορία τῆς ἐκκλησίας καὶ τραγική, μὲ συνεχεῖς καταστροφὲς καὶ ἀναστηλώσεις. Τὸ 1640 κατακαίγεται κι᾽ ἀργότερα, τὸ 1729, καταστρέφεται πάλι ἀπὸ τὴν φωτιά. Ἀνοικοδομεῖται τὸ 1730 καί καταστρέφεται ολοσχερώς από μεγάλη πυρκαγιά το 1970. Στην περιοχή όπως αναφέραμε κατοικούσαν εύπορες οικογένειες των μειονοτήτων της Πόλης. Εδώ, όπως και στο Γαλατά παρατηρήθηκαν τα πρώτα πυργόσπιτα των Γενοβέζων και πέτρινα αρχοντικά πλουσίων εμπόρων και τραπεζιτών. Τι κρίμα όμως που ο μεγάλος σεισμός 7,3 ρίχτερ του 1509 κατέστρεψε πολλά από αυτά και βέβαια πολλά περισσότερα ξύλινα συνηθισμένα σπίτια. Σε περίπου 10.000 – 13.000 υπολογίζονται τα θύματα του καταστρεπτικού αυτού σεισμού που συνέχισε να ταλαιπωρεί τους κατοίκους για 45 μέρες. Η Αγία Σοφία δεν υπέστη καμία ζημιά πλην της κατάρρευσης των επιχρισμάτων που έκρυβαν τις χριστιανικές εικόνες.
Στην ακτή υπάρχει ακόμη η ξύλινη βαπορόσκαλα, όπως και του περασμένου αιώνα, στην οποία προσεγγίζουν τα πλοιάρια της γραμμής του Κεράτιου Κόλπου. Επίσης στην άκρη της μικρής αυτής χερσονήσου που ονομάζεται Ακρωτήρι της Τρίχας (Kil Burnu) λέγεται ότι υπήρχε η παλιά αποβάθρα για τις βασιλικές λέμβους.
ΠΥΛΗ ΤΟΥ ΠΑΛΑΤΙΟΥ Η ΚΥΝΗΓΟΥ – BALAT KAPISI
Η Πύλη που οδηγούσε στο παλάτι του Κωνσταντίνου (εξ ου και Βασιλική ή Παλατιανή πύλη). Με κατεύθυνση δυτικά και ανάμεσα σε εβραϊκά σπίτια βρίσκεται και η Πύλη του Κυνηγού με τον αρχάγγελο Μιχαήλ ξιφουλκούντα, που μετά την άλωση σφραγίστηκε 
ως περιττή. Τα Θεοδοσιανά τείχη κάνουν πάλι την εμφάνισή τους αλλά αφήνουν εκτός της βουλγαρική εκκλησία, το Σιναίτικο μετόχι και τον ναό του Τιμίου Προδρόμου. Άλλες εκκλησίες που υπάρχουν στην περιοχή είναι ο Μέγας Δημήτριος Καναβός, όπου φιλοξενήθηκε για τρία ολόκληρα χρόνια το Πατριαρχείο και η Παναγία Μπαλινού (1583). Η παραθαλάσσια περιοχή κατοικούνταν ως επί το πλείστον από Εβραίους ενώ πολυπληθείς εθνότητες της αυτοκρατορίας συμπλήρωναν το πάζλ των κατοίκων. Στη μέσα πλευρά της πύλης υπήρχαν η αρμενική εκκλησία Χιρεστνταγκαμπέτ, η Χάβρα των Εβραίων και το χαμάμ Ταχτά Μιναρέ. Τα σπίτια σε σειρές είναι βαμμένα σε έντονους τόνους του μπλε, του πράσινου, της ώχρας, του καφέ και δίνουν τροφή μέχρι σήμερα στους ερασιτέχνες φωτογράφους.
ΠΥΛΗ ΤΟΥ ΑΙΒΑΝ ΣΑΡΑΙ (ΞΥΛΟΠΟΡΤΑ)
Βρισκόμαστε στις πλαγιές του έκτου λόφου της βασιλεύουσας γνωστός ως Λόντζια όπου σε άθλια παραπήγματα κατοικούσαν αρκετοί τσιγγάνοι (cingene). Η περιοχή ήταν γνωστή από τα καπηλειά , τα χασισοποτεία της και τους νταήδες με τους θρυλικούς καυγάδες 
τους. Εδώ μπορούσες να απολαύσεις και τον περίφημο χορό κιοτσέκ ( kocek) στον οποίο άνδρες ντυμένοι γυναικεία χόρευαν και τραγουδούσαν. Τα παραλιακά τείχη εδώ έχουν πλήρως καταστραφεί αφήνοντας έκθετο τον παλιό ναό Πέτρου και Μάρκου του 9ου αιώνα που μετατράπηκε σε τέμενος του Ατίκ Μουσταφά πασά. Κάπου εδώ υπήρχαν και οι πυλίδες της Αγίας Αναστασίας καθώς και η τελευταία καταχωρημένη του Κεράτιου κόλπου η Κυλιόμενη Πόρτα. Από εδώ και πέρα ακολουθούσε το εκτός των τειχών Κοσμίδιον (Eyup). Στη γωνία αυτή των χερσαίων με τα τείχη του Κερατίου συνηθιζόταν να εκτελούνται οι ποινές απαγχονισμού.
Παραπέρα φτάνουμε στον μυχό του Κεράτιου κόλπου όπου εκβάλλουν δύο ποτάμια: ο Κύδαρις ( κύδος=δόξα +ροή) και ο Βαρβύσης (Βάρβυσος ο ήρωας αργοναύτης). Τα δύο ποτάμια συνενώνονται λίγο πριν εκβάλουν στην Σαπρά Θάλασσα όπως ονομαζόταν το εσωτερικό τμήμα του κόλπου. Στην περιοχή αυτή ο σουλτάνος Αχμέτ ο Γ΄έκτισε μια πολυτελή έπαυλη μιμούμενος το παλάτι των Βερσαλλιών. Πολλοί μεγιστάνες της εποχής μιμούμενοι τον άρχοντά τους έκτισαν κι αυτοί ωραιότατα ανάκτορα στην περιοχή που πήρε έτσι μεγάλη αξία. Τι κρίμα όμως που όλα κατεστράφησαν κατά την επανάσταση των γενιτσάρων. Για την ιστορία μπορούμε να πούμε ότι κόρη του Βάρβυσου ήταν η Φιδαλεία, σύζυγος του Βύζαντα. Σε κάποια εκστρατεία του Βύζαντα στα ενδότερα της Θράκης ένας σπουδαίος θρακιώτικος λαός, οι Οδρύσσες, εισέβαλαν στο ακάλυπτο Βυζάντιο και θα το λεηλατούσαν αν η Φιδαλεία με την βοήθεια και άλλων γυναικών δεν διεσκόρπιζαν πλήθος φιδιών για να αναχαιτίσουν την επιδρομή. Ο ποταμός σήμερα ονομάζεται Kagithane suyu.
…και τότε πλησίασα κοντά τους και τα άγγιξα. Ήταν σαν να ένοιωσα όλα όσα είδαν και πέρασαν: τους ήχους των όπλων, τους νεκρούς πολεμιστές, τις κραυγές των νικών, τους θρήνους……..
και καθώς ένοιωθα και έβλεπα νοερά όλα αυτά, ένα έντονο ρίγος με διαπέρασε. Όλη η πορεία της Βασιλεύουσας ήταν χαραγμένη σε τούτα τα Τείχη και πλέον είχε περάσει και στη δική μου ψυχή.
βιβλιογραφία ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΤΟΥ 1680, Ι.Τ.ΚΙΟΜΟΥΡΤΖΙΑΝ , Η ΠΟΛΗ ΤΟΥ ΒΟΣΠΟΡΟΥ, ΑΡ.ΠΑΣΑΔΑΙΟΥ, ΒΗΜΑΤΑ ΣΤΑ ΠΑΤΡΙΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ, Κ.ΣΤΑΜΑΤΑΠΟΥΛΟΥ, GOOGLE